BMTM "Klinqendal"ın hazırladığı siyasi icmala münasibət bildirib

Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzi (BMTM) Niderlandın Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutu - "Klinqendal" tərəfindən dərc edilmiş siyasi icmala münasibət bildirib. Həmin icmal "Ermənistan və Azərbaycan: Sülh, yoxsa Fasilə?" adını daşıyır. BMTM-dən verilən məlumata görə, sənəddə yer alan bəzi fikirlər və qiymətləndirmələr ciddi problemlər yaradır. Bu problemlər faktiki qeyri-dəqiqliyi, hüquqi baxımdan yanlış təfsirləri və ciddi analitik boşluqları əhatə edir. Mərkəz hesab edir ki, belə bir yanaşma Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin dinamikasına dair yanlış təsəvvürlərin formalaşması riskini artırır. BMTM buna görə də geniş cavab hazırlayıb. Bu sənəd təkcə icmaldakı təhriflərə etiraz bildirməklə məhdudlaşmır. O, həm də həssas dövlətlərarası məsələlərin müzakirəsində aydınlıq, dəqiqlik və beynəlxalq hüquq normalarına riayət edilməsini təmin etmək kimi institusional məsuliyyətdən irəli gəlir. Mərkəz bu sənədi "aydınlaşdırıcı sənəd" (clarification document) adlandırır.

BMTM xüsusilə icmalda istifadə edilən bəzi terminologiyanın yanlış narrativləri gücləndirə biləcəyini qeyd edir. Sənəddə qeyri-qanuni "ələ keçirmə" mənasını verən terminlərin işlədilməsi narahatlıq doğurur. Həmçinin, Azərbaycanın tranzit təkliflərinin "ekstraterritorial" kimi göstərilməsi, eləcə də Qarabağ regionunda baş vermiş əhali yerdəyişmələrinin hüquqi əsası olmayan terminlərlə təsvir edilməsi qəbuledilməzdir. Mərkəz icmalda irəli sürülən "Azərbaycanın Ermənistan ərazisini işğal etməsi" kimi təqdimatlara da etiraz edir. Eyni zamanda, normallaşma ilə bağlı aparılan danışıqların şərhi, ATƏT-in Minsk qrupunun statusu, Ermənistanın konstitusiya ilə bağlı əks iddiaları, qarşılıqlı dövlət iddialarının hüquqi əsası və TRIPP ilə bağlı nəticələr tərəflərin mövcud rəsmiləşdirilmiş mövqeləri ilə tamamilə uyğun gəlmir.

Beyin mərkəzləri və siyasət araşdırmaları institutları beynəlxalq rəyin formalaşmasında, həmçinin diplomatik qərarvermə proseslərində mühüm rol oynayırlar. Buna görə də, terminologiyada və kontekstdə dəqiqlik çox vacibdir. Siyasi təhlil təsdiqlənmiş faktlardan və dövlətlərarası münasibətləri tənzimləyən hüquqi çərçivələrdən uzaqlaşdıqda, bu, davamlı sülhün təmin olunması üçün vacib olan şərtlərə zərər verə bilər. Hətta heç bir qəsd nəzərdə tutulmadığı halda belə, belə yanlışlıqlar maraqlı tərəflər arasında çaşqınlıq yarada bilər və davam edən proseslərin pozulmasına səbəb ola biləcək təhriflərin güclənməsinə yol açar. BMTM ciddi, faktlara əsaslanan tədqiqatların önəmini nəzərə alaraq, yanlış təfsirlərin qarşısını almaq məqsədilə aydınlaşdırıcı sənədi hazırlayıb. Mərkəz "Klinqendal"la, həmçinin digər tədqiqat institutları ilə açıq və peşəkar dialoqa sadiq qalır. Onlar inanırlar ki, dəqiqliyə və qarşılıqlı hörmətə əsaslanan birgə səylər regional sabitliyin və sülhün təmin edilməsində əsas şərtdir.