Əmək şəraiti ağır olan işçilər erkən pensiya hüququ qazana bilər

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Nazirlər Kabinetinin pensiya qaydalarına dair etdiyi yeni dəyişikliklə bağlı ətraflı izahat yayıb. Bu dəyişiklik xüsusilə əmək şəraiti xüsusilə zərərli və ağır olan işlərdə çalışan şəxslərə aiddir. Əvvəllər yeraltı işlərdə, incəsənətin xüsusi sahələrində və digər ağır şərtlərdə işləyən şəxslər güzəştli şərtlərlə erkən pensiya təyinatı almaq üçün, digər sənədlərlə yanaşı, çalışdıqları müəssisənin işəgötürəni tərəfindən verilən arayışı təqdim etməli idilər. Yeni qaydalar bu arayışın alınması mümkün olmayan hallarda belə, vətəndaşların hüquqlarının qorunmasını nəzərdə tutur. Bu təkmilləşdirmə müəssisə fəaliyyətini dayandırdığı zaman sənəd çatışmazlığından yaranan çətinlikləri aradan qaldırır. Beləliklə, ağır və zərərli işlərdə çalışmış şəxslər, hətta işəgötürən arayış verə bilməsə belə, erkən pensiya hüququ qazana biləcəklər.

Yeni dəyişikliyə görə, əgər müəssisə fəaliyyətini dayandırdığı üçün həmin arayışın təqdim edilməsi mümkün olmursa, şəxsin işlədiyi peşəyə diqqət yetiriləcək. Şəxsin peşəsi Nazirlər Kabinetinin təsdiq etdiyi "Güzəştli şərtlərlə yaşa görə əmək pensiyası hüququ verən istehsalatların, peşələrin, vəzifələrin və göstəricilərin Siyahısı"na uyğun gəlməlidir. Uyğunluq təsdiqlənərsə, onun müvafiq iş dövrü güzəştli iş stajına daxil ediləcək. Bu halda vətəndaş faktiki olaraq erkən pensiya hüququ əldə etmiş sayılır. Bu yanaşma vətəndaşların sənəd almaq üçün çətinlik çəkdiyi və ya işəgötürənin mövcud olmadığı hallarda ədalətli pensiya təyinatını təmin edir. Beləliklə, şəxsin iş stajının sübutu üçün alternativ mənbələrə istinad edilir.

Güzəştli sahədə iş stajının hesablanması konkret qeydlərə əsaslanaraq aparılır. Əsasən bu hesablanma "Əmək və Məşğulluq" altsistemindən əmək müqavilələrinə dair çıxarışda olan qeydə əsasən həyata keçirilir. Digər hallarda isə, əmək kitabçasında olan qeydə və ya Dövlət arxivinin arayışına istinad edilir. Qərarın tərkibində yalnız erkən pensiya qaydaları deyil, digər təkmilləşdirmələr də mövcuddur. Məsələn, qulluq əlavəsi alan və işləməyə davam edən şəxsin əmək pensiyası hesablanarkən fərqli yanaşma tətbiq edilir. Bu zaman əməkhaqqı və ya pensiya kapitalı əsasında hesablanan pensiya məbləğlərindən hansı yüksək olarsa, vətəndaşa həmin məbləğ təyin edilir. Bu dəyişiklik pensiya sisteminin daha uyğun və ədalətli şəkildə fəaliyyət göstərməsi məqsədi daşıyır.

Bu dəyişikliklər "Əmək pensiyalarının təyin edilməsi, hesablanması, yenidən hesablanması, bir növdən başqa növə keçirilməsi və ödənilməsi Qaydası"nda təkmilləşdirmə və uyğunlaşdırma məqsədi ilə həyata keçirilib. Yeni qaydalar ağır iş şəraitində çalışan şəxslərin pensiya təyinatı prosesini sadələşdirir. Onların Güzəştli şərtlərlə yaşa görə əmək pensiyası hüququ verən Siyahıdakı peşələrə uyğun gəldikləri təqdirdə, iş stajını sübut edən sənədlər əsasında pensiya hüququ tam təmin edilir. Ümumilikdə, aparılan bu sistem dəyişiklikləri vətəndaşların sosial müdafiəsini gücləndirməyə və pensiya hesablamalarında şəffaflığı artırmağa yönəlib.