Çinin "Shenzhou-20" Gəmisi Kosmik Zədələnmə Səbəbindən Pilotsuz Qayıdır - Təhlükəsizlik Qərarları

Çinin kosmik proqramında misilsiz bir hadisə baş verib: "Shenzhou-20" kosmik gəmisi, pəncərəsində aşkar olunan potensial zədələnmə səbəbindən Yerə pilotsuz qayıtmaq qərarı verilib. Çinin İnsanlı Kosmik Agentliyinin sözçüsü Ji Qiminqin verdiyi açıqlamaya görə, hazırda ölkənin kosmik stansiyasına birləşmiş gəminin baxış pəncərəsinə sürətli kosmik zibilin dəyməsi ehtimalı yaranıb. Astronavtların təhlükəsizliyini təmin etmək Çin üçün birinci dərəcəli məsələ olduğu üçün, bu zədələnmənin müəyyən edilməsi tarixi təhlükəsizlik və fövqəladə tədbirlərin görülməsinə yol açıb.

Zədələnmənin aşkar edilməsindən sonra "Shenzhou-20" ilə Yerə qayıtmalı olan üç astronavt noyabrın 14-də "Shenzhou-21" gəmisi ilə təhlükəsiz şəkildə geri dönmüşdülər. Heyətin dəyişdirilməsi və orbitdə qalan astronavtlar üçün təhlükəsizliyi artırmaq məqsədilə, Çin noyabrın 25-də "Shenzhou-22" gəmisini buraxdı. Bu, orbitdəki heyətə yeni qayıdış vasitəsi çatdırmaq üçün həyata keçirilən və Çinin insanlı kosmik proqramı tarixində ilk dəfə tətbiq edilən **fövqəladə buraxılış** idi. Sözçü Ji Qiminq bildirib ki, pilotsuz qayıdış missiyası gələcək uçuşlar üçün çox dəyərli real dünya təcrübəsi və məlumatlar toplanmasına şərait yaradacaq.

Zədələnmə, astronavtlar noyabrın 5-də nəzərdə tutulan enişlərindən bir gün əvvəl pəncərənin kənarında üçbucağa bənzər bir iz fərq edəndə aşkarlandı. Heyət dərhal müxtəlif bucaqlardan və işıqlandırmalarda izi fotoladı, həmçinin stansiyanın robot qolu vasitəsilə xarici çəkilişlər edildi. Çin Kosmik Texnologiya Akademiyasından baş dizayner Jia Shijin bu izi "dərinə doğru inkişaf edən çatlaq" kimi təsvir etdi. Jia Shijinin sözlərinə görə, ilkin araşdırmalar göstərir ki, çatlağa səbəb olan kosmik zibilin ölçüsü bir millimetrdən az olsa da, çox yüksək sürətlə çırpılıb. Bu ilkin müəyyən etmənin ardınca, yerüstü qruplar geniş simulyasiyalar və sınaqlar həyata keçirərək müstəqil yoxlama üçün iki araşdırma institutuna aerodinamik sınaqlar sifariş ediblər.

Mütəxəssislər ən pis ssenarinin xarici şüşənin ayrılması və daxili təzyiq sızdırmazlığı şüşəsinin arızalanması ilə nəticələnə biləcəyini vurğulayırlar. Belə bir vəziyyət **kabinin təzyiqsiz qalmasına** və yüksək sürətli qazların içəri daxil olmasına yol aça bilərdi. Növbəti kosmik gəzinti zamanı altı ay orbitdə qalacaq "Shenzhou-21" heyəti zədələnmiş pəncərəni yoxlayacaq. Onlar "Shenzhou-22"-nin gətirdiyi xüsusi cihazlardan istifadə edərək pəncərəyə qoruyucu prosedurlar tətbiq edəcəklər. Qeyd edək ki, "Shenzhou-21" kosmik gəmisi ilə kosmosa dörd siçan göndərilmişdi; onlar orbitdə təxminən iki həftə qaldıqdan sonra, "Shenzhou-20" gəmisindən uzaqlaşdırılan astronavtlarla birlikdə sağlam şəkildə Yerə qayıtdılar.