Türkiyədə HİV Yoluxmalarında Təhlükəli Artım: Mütəxəssis Erkən Diaqnozun Həyati Əhəmiyyətini Vurğulayır

Etlik Şəhər Xəstəxanasının Yoluxucu Xəstəliklər və Klinik Mikrobiologiya Klinikasından Dosent Dr. Gönül Çiçək Şentürk, 1 Dekabr Dünya QİÇS Günü çərçivəsində HİV infeksiyası ilə bağlı Türkiyədəki narahatedici vəziyyətə diqqət çəkib. O, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatlarına əsaslanaraq bildirib ki, Amerika və Avropada HİV daşıyıcılarının sayında azalma müşahidə olunsa da, Türkiyədə son illərdə ciddi bir artım var. Həkim bu vəziyyəti "səssiz pandemiya" adlandırıb və erkən müayinənin xəstənin həyat keyfiyyəti üçün necə müstəsna rol oynadığını izah edib. Onun sözlərinə görə, Türkiyədə HİV-lə mübarizədə əsas maneə diaqnozun gecikməsi və insanların damğalanma qorxusudur.

Dr. Şentürk HİV-in ötürülmə yolları haqqında danışaraq, bunun cinsi və qan yolu ilə baş verdiyini qeyd edib. O, xüsusilə vurğulayıb ki, öpmək, qucaqlaşmaq, eyni mühitdə olmaq, eyni süfrədə oturmaq və ya yemək yemək kimi gündəlik əlaqələr vasitəsilə infeksiya QƏTİYYƏTLƏ yayılmır. Yoluxma baş verdikdən təxminən bir ay sonra, xəstələrdə kəskin retroviral sindrom adlanan qeyri-spesifik əlamətlər görünə bilər. Bunlara halsızlıq, yorğunluq, qızdırma, boğaz ağrısı, səpgi və ishal daxildir. Lakin insanların əksəriyyəti bu simptomları HİV infeksiyası ilə əlaqələndirmir və bu əlamətlər müəyyən müddətdən sonra yox olur. Simptomlar keçdikdən sonra, infeksiya şəxsdən asılı olaraq təxminən 5-7 ildən sonra QİÇS mərhələsinə keçə bilir.

Həkim qeyd edir ki, erkən diaqnoz və müalicə sayəsində xəstələr QİÇS mərhələsinə keçmir. Müalicə alan şəxslər normal insan həyatına yaxın komfortda yaşayışlarını davam etdirirlər, hətta normal yollarla övlad sahibi ola bilirlər. Əsas odur ki, cinsi və qan yolu ilə ötürülən infeksiyanın yayılmasını müalicə ilə demək olar ki, sıfıra endiririk. Tanı gecikdikcə həm yoluxma riski artır, həm də müalicəyə baxmayaraq keyfiyyətli ömür müddəti azalır. QİÇS mərhələsinə gəldikdə isə arıqlama, davamlı öskürək, gecə tərləmələri və nevroloji problemlər kimi çox geniş spektrli simptomlar ortaya çıxır, bu isə xəstənin həyatını çətinləşdirir.

Dosent Dr. Şentürk diaqnozun gecikməsinin nəticələrinin ağır olduğunu xüsusi qeyd edib. O bildirib ki, xəstəxanada QİÇS səbəbindən ölənlərin sayı, eyni mərkəzin sevk etdiyi Kırım Konqo qanaxmalı qızdırmasından ölənlərin sayından beş dəfə çoxdur. Təəssüf ki, bəzi xəstələrə ilkin diaqnoz reanimasiya şöbəsində qoyulur və bütün tibbi səylərə baxmayaraq bəziləri itirilir. Türkiyədə müalicə imkanları Avropanın bir çox ölkəsinə görə daha yüksək səviyyədədir, əsas müalicə preparatlarının çoxu sığorta ödənişlərinə daxildir. Ən böyük maneə isə damğalanma qorxusudur, bu da insanların erkən test verməsinə mane olur. Həkim son 10 ildə hər hansı riskli davranışda olmuş şəxsləri anonim test mərkəzlərində müayinədən keçməyə çağırıb, çünki HİV bu gün 7-dən 70-ə qədər bütün yaş qruplarını təsir edən bir infeksiyadır.