ÜST Baş Direktoru: Piylənmə Dövrümüzün Ən Böyük Sağlamlıq Problemidir – 2030-cu ilə Qədər Sayı İkiqat Arta Bilər

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) Baş Direktoru Tedros Adhanom Qebreyesus piylənməni (obezite) müasir dövrün ən ciddi ictimai səhiyyə problemlərindən biri adlandırıb. O, ÜST-ün həftəlik mətbuat konfransında çıxışı zamanı bildirib ki, hazırda dünyada bir milyarddan çox insan piylənmə ilə yaşayır. Bu rəqəmin 2030-cu ilə qədər iki dəfə artması proqnozlaşdırılır.

Qebreyesusun sözlərinə görə, piylənmə ürək xəstəlikləri, şəkərli diabet və bəzi xərçəng növlərinə yol açan xroniki, təkrarlanan bir xəstəlikdir. Bu problem səhiyyə sistemləri və iqtisadiyyatlar üzərində böyük bir təzyiq yaradır. Qeyd edək ki, 2024-cü il üzrə piylənmənin dünya miqyasında 3,7 milyon ölüm hadisəsi ilə əlaqəli olduğu bildirilib. Baş Direktor bu qlobal böhrana qarşı mübarizədə tətbiq edilən yeni müalicə üsullarından da danışıb. O bildirib ki, ilkin olaraq şəkərli diabetin müalicəsi üçün hazırlanmış "qlükaqon bənzəri peptid-1 reseptor aqonistləri" (GLP-1) adlı dərman sinfi artıq bir çox ölkədə piylənmənin müalicəsi üçün təsdiqlənib. Bu preparat ÜST tərəfindən sentyabr ayında yüksək riskli qruplarda diabet müalicəsi üçün əsas dərmanlar siyahısına daxil edilmişdi.

Hazırda ÜST, yetkinlərdə piylənmənin müalicəsi üçün GLP-1 dərmanlarının istifadəsinə dair yeni tövsiyələr dərc edir. Qebreyesus bu yeni preparatları "milyonlarla insana ümid verən güclü klinik alət" kimi qiymətləndirsə də, piylənmə böhranını təkbaşına dərmanlarla həll etməyin mümkün olmadığını vurğulayıb. Piylənmə tam və ömür boyu qulluq tələb edən mürəkkəb bir xəstəlikdir, çünki onun bir çox sosial, ticari və ekoloji amilləri var. Bu səbəbdən ÜST-ün yeni dərc etdiyi bələdçi üç əsas bütöv terapiya strategiyasının birləşdirilməsi ilə bağlıdır. Bu strategiya aşağıdakı sütunlar üzərində qurulur: 1) Güclü siyasətlər vasitəsilə daha sağlam mühitlər yaratmaq; 2) Skrininq və erkən müdaxilə yolu ilə yüksək risk altında olan şəxsləri qorumaq; 3) Piylənmə ilə yaşayanlar üçün ömür boyu, şəxsə yönəlmiş baxıma çıxışı təmin etmək.

Qebreyesus piylənmə mövzusundan əlavə, digər aktual qlobal məsələlərə də toxunub. O, Konqo Demokratik Respublikasında (KDR) Ebola virusu epidemiyasının sona çatması münasibətilə KDR hökuməti və xalqını təbrik edib. Xatırladaq ki, bu epidemiya sentyabr ayında elan edilmişdi və xəstəlik nəticəsində 45 nəfər dünyasını dəyişmişdi. Bundan əlavə, Baş Direktor Asiyada baş verən fəlakətli daşqınların Indoneziya, Malayziya, Şri Lanka, Tayland və Vyetnamda böyük dağıntılara səbəb olduğunu qeyd edib. Daşqınlar nəticəsində İndoneziyada 400-dən çox, Taylandda 160, Vyetnamda 90 və Şri Lankada 300 nəfər həlak olub. Yüzlərlə insan itkin düşüb, daşqınlar sürüşmələrə, mühüm infrastrukturda böyük ziyanlara və əsas xidmətlərin işində ciddi problemlərə gətirib çıxarıb. ÜST zərər çəkmiş icmalar üçün əsas səhiyyə xidmətlərinin davamlılığını dəstəkləmək məqsədilə bölgəyə tez reaksiya qrupları və vacib tibbi ləvazimatlar göndərib.