Azərbaycan 2026-cı ilədək elektrik avtobus parkını 1 100 vahidə qədər artıracaq

Azərbaycanın yenilənmiş “Milli Səviyyədə Müəyyən Edilmiş Töhfələr”ə (NDC 3.0) əsasən, ölkənin nəqliyyat sektorunda mühüm dəyişikliklər planlaşdırılır. Əsas hədəflərdən biri 2026-cı ilədək elektrik mühərrikli avtobus parkını 1,100 vahidə qədər artırmaqdır. Bu genişlənmə dövlət operatoru olan "BakuBus" və özəl daşıyıcılar tərəfindən marşrut şəbəkəsi çərçivəsində həyata keçiriləcək.

Plana görə, 2025-ci ildə 500 elektrik avtobusunun istismara verilməsi nəzərdə tutulur. Həmçinin, gələcəkdə hər il əlavə 500 elektrik avtobusunun istismara buraxılması gözlənilir. Qeyd edək ki, 2024-cü ildə ölkədə artıq 600 elektrik avtobusu istismara verilib. Bu təşəbbüs nəqliyyatda enerji keçidinin bir hissəsidir, şəhər mobilliyində emissiyaları azaltmağı məqsəd qoyur. Nəqliyyat sektoru ÜDM-in təxminən 6%-ni təmin edir. Lakin bu sektor eyni zamanda ölkənin istixana qazı emissiyalarının artmasına səbəb olur; 2022-ci ildə bütün emissiyaların 13%-i nəqliyyatın payına düşüb ki, bunun da 92%-i avtomobil nəqliyyatından (əsasən benzin və dizel istifadəsi səbəbindən) qaynaqlanır. Bu cür böyük rəqəmlər ölkənin dekarbonizasiya məqsədləri üçün hərəkətə keçməsinin nə qədər vacib olduğunu göstərir.

Elektrik avtobus parkının formalaşdırılması üçün yerli istehsala da diqqət yetirilir. İllik 500 avtobus buraxılış gücünə malik "Azerbaijan Energy Automotive Factory" MMC bu məqsədlə yaradılıb. Bu müəssisə Azərbaycan Biznesinin İnkişafı Fondunun, "SARDA Group" və Çinin "BYD" şirkətinin təşəbbüsü ilə qurulan Azərbaycan-Çin birgə müəssisəsidir. Zavod 2025-ci ilin sentyabr ayının sonunda fəaliyyətə başlayıb. Zavod bu ilin sonuna qədər 300 elektrik avtobusu istehsal etməyi planlayır; bunlardan 200-ü Bakı, 60-ı Naxçıvan və 40-ı isə Qarabağ regionu üçün nəzərdə tutulub. Nəqliyyatda enerji keçidinin əsas hədəfi daxili yanma mühərriklərindən tədricən imtina edilməsi yolu ilə şəhər mobilliyinin emissiyalarının azaldılmasıdır. Bu, enerjidoldurma infrastrukturuna və elektromobillərin istifadəsini stimullaşdıran mexanizmlərə əhəmiyyətli investisiyalar tələb edir.

2035-ci ilə qədər dekarbonizasiya hədəflərinə çatmaq üçün hazırlanmış planda metro, avtobus və dəmir yolları şəbəkələrinin modernləşdirilməsi təklif edilir. Həmçinin ictimai nəqliyyata və mikromobilliyə keçidin stimullaşdırılması, dəmir yolu nəqliyyatından istifadənin artırılması nəzərdən keçirilir. Bu plan həmçinin köhnə daxili yanma mühərrikili avtomobil parkının ilkin istismardan çıxarılmasını və minik avtomobilləri, avtobuslar və yük maşınları arasında elektromobillərin payının artmasını əhatə edir. Ölkə “Azərişıq” ASC və “AzərEnerji” ASC-nin iştirakı ilə Bakıda, regionlarda və azad edilmiş ərazilərdə elektrikli avtomobillər üçün infrastrukturu genişləndirməyi planlayır. Elektrikli avtobuslara xidmət göstərmək üçün son marşrutlarda dörd nəqliyyat-mübadilə mərkəzində enerjidoldurma stansiyaları quraşdırılacaq. İlkin yüksək xərclərə baxmayaraq, uzunmüddətli perspektivdə elektrikli avtomobillərin daha aşağı yanacaq və texniki xidmət xərcləri sayəsində əməliyyat xərclərinin azalacağı gözlənilir.