Yaşıl İqlim Fondu AİB-in Mərkəzi Asiya, Cənubi Qafqaz və Pakistanda Buzlaqların Əriməsi üzrə Uyğunlaşma Proqramı üçün 250 milyon dollar ayırıb

Manila, Filippin (29 oktyabr 2025) - Yaşıl İqlim Fondu (YİF) Asiya İnkişaf Bankının (AİB) həyata keçirdiyi “Buzlaqlardan Təsərrüfatlara” proqramı üçün 250 milyon ABŞ dolları məbləğində vəsait ayırıb. Bu aparıcı uyğunlaşma proqramının əsas məqsədi Mərkəzi Asiya, Cənubi Qafqaz və Pakistanın buzlaqlardan asılı olan ərazilərində yaşayan həssas icmalar üçün dayanıqlı su və kənd təsərrüfatı sistemləri qurmaqdır.

YİF-in ayırdığı 250 milyon dollar əsasən qrantlar şəklində təqdim olunacaq. Bu vəsait AİB-in növbəti on il ərzində bir sıra müəyyən edilmiş layihələr üçün ayırdığı 3,25 milyard ABŞ dolları həcmindəki vəsaitlə birlikdə investisiya ediləcək. Buzlaqların sürətlə əriməsi səbəbindən artan quraqlıqlar və ya daşqınlar fonunda investisiyalar səmərəli suvarma sistemlərinə, su anbarlarının yaradılmasına və su hövzələrinin idarə olunmasına yönəldiləcək. Bu layihələr kənd təsərrüfatında məhsuldarlığı artırmağa kömək edəcək.

AİB-in Kənd Təsərrüfatı, Qida, Təbiət və Kənd yerlərinin İnkişafı Departamentinin direktoru Yasmin Siddiqi bildirib ki, buzlaqların sürətlə azalması bölgənin üzləşdiyi ən mürəkkəb inkişaf problemlərindən biridir. O qeyd edib ki, icmaların uyğunlaşmasına yardım etmək üçün praktik, miqyaslı və elmə əsaslanan həllərə ehtiyac var. “Buzlaqlardan Təsərrüfatlara” təşəbbüsü regionun pərakəndə layihələrə deyil, insanları və həyat şəraitini həm indi, həm də gələcək nəsillər üçün qoruyan sistemli və uzunmüddətli dayanıqlılığa yönəlməsinə kömək edəcək. Bu təşəbbüs AİB-in doqquz inkişaf etməkdə olan üzv ölkəsini - Azərbaycan, Ermənistan, Gürcüstan, Qazaxıstan, Qırğız Respublikası, Pakistan, Tacikistan, Türkmənistan və Özbəkistanı əhatə edir. Bu ölkələrdəki kənd təsərrüfatı, içməli su və elektrik enerjisi istehsalı buzlaq və qar sularından qidalanan çaylardan asılıdır. Hər dörd iş yerindən təxminən birinin kənd təsərrüfatı sahəsində olduğu bu ölkələr üçün buzlaqların əriməsi ciddi bir çağırışdır.

Proqram dörd buzlaqla qidalanan çay hövzəsinə diqqət yetirəcək: Mərkəzi Asiyada Narın və Pyanc, Cənubi Qafqazda Kür və Pakistanda Svat çayları. Bu, təxminən 27 milyon hektar ərazini əhatə edir. Ucqar dağlıq ərazilərdə yaşayan fermerlər və həssas əhali daxil olmaqla, təxminən 13 milyon insan bu proqramdan birbaşa faydalanacaq. Təşəbbüs həmçinin, iqlim və buzlaqlar üzrə qiymətləndirmələrə dəstək verir, bu da milli inkişaf planları üçün vacib amildir. Proqram müşahidə və erkən xəbərdarlıq sistemlərini gücləndirəcək. Bu sistemlər icmaların buzlaq göllərinin daşması və uzunmüddətli quraqlıq kimi fəlakətlərin təsirlərini idarə etməsinə kömək edəcək. Proqram həm kənd təsərrüfatı müəssisələrinə, xüsusilə qadınlar tərəfindən idarə olunanlara dəstək verir, həm də su qıtlığına məruz qalan həssas icmalar üçün adaptiv sosial müdafiə mexanizmlərinə və səhiyyə xidmətlərinə dəstək göstərir.

YİF-in Şərqi Avropa, Mərkəzi Asiya və Yaxın Şərq Regionu Departamentinin direktoru Thomas Eriksson qeyd edib ki, “Buzlaqlardan Təsərrüfatlara” proqramı genişmiqyaslı və birgə səylərə nümunədir. Bu səylər Mərkəzi və Qərbi Asiya ölkələrinin iqlimin buzlaqlardan qidalanan su sistemlərinə təsirlərini idarə etmək üçün uyğunlaşmaya dair planlaşdırmanı və əməkdaşlığı gücləndirməsinə kömək edəcək. Bu proqram regiondakı su və qida sistemləri üzrə uzunmüddətli dayanıqlılığa nail olmaq üçün məlumatların, koordinasiyanın və maliyyə hazırlığının yaxşılaşdırılması ilə transformativ bir etalon yaradır. Dünyanın ən böyük iqlim fondu olan YİF, güzəştli maliyyələşdirməni oktyabrın 29-da keçirilən İdarə Heyətinin 43-cü iclasında təsdiqləyib.