“Yeni model əməkhaqlarında artıma səbəb olacaq” -Müsahibə

Elm və Təhsil Nazirliyi tərəfindən təqdim edilən “daimi və rəqabətli iş modeli” ilə təhsil sistemində yeni bir mərhələ başlayır. Bu model müəllimlərin iş şəraitini, maaş sistemini köklü şəkildə dəyişməyi, onların rifahını və təhsilin keyfiyyətini daha da yüksəltməyi hədəfləyir. Ən əsas dəyişiklik ondan ibarətdir ki, müəllimlərin əməkhaqları artıq dərs saatına görə deyil, iş saatına əsasən müəyyənləşdiriləcək. Milli Məclisin deputatı Ceyhun Məmmədov bu sistemin digər iş yerlərində olduğu kimi məktəblərdə də tətbiq olunacağını bildirib. Bu yenilikdə əsas məqsəd müəllimlərin yaşayış səviyyəsini yaxşılaşdırmaq və əməkhaqlarının hesablanmasına töhfə verməkdir. Deputatın fikrincə, sistem tətbiq edildikdən sonra müəllimlər şagirdlərə, məktəbə və dərsə daha çox vaxt və diqqət ayıracaqlar. İndiyə qədər müəllimlərin fəaliyyəti yalnız müəyyən dərs saatları ilə məhdudlaşırdı, qalan vaxt isə sərbəst idilər.

Yeni sistemdə müəllimlərin fəaliyyəti sadəcə dərs keçməklə məhdudlaşmayacaq. Şagirdlərin və müəllimlərin iştirakı, dərsə və təlim prosesinə yanaşmaları daha geniş şəkildə qiymətləndiriləcək. Ceyhun Məmmədov hesab edir ki, bu dəyişikliklər prosesi daha səmərəli edəcək, çünki maaşlar yeni meyarlar əsasında hesablanacaq və bu, onların əməkhaqlarında artıma səbəb olacaq. Eyni zamanda, o, yeni yanaşmanın müəllimlərin şagirdlərin tərbiyəsi ilə daha yaxından məşğul olmasına şərait yaradacağını ümid etdiyini deyib. Deputat xəbərdarlıq edir ki, əgər yeni mexanizm gözlənilən nəticəni verməzsə, müəllimlərin ümumi fəaliyyətinə təsir göstərməyə bilər, hətta onların məktəbdən uzaqlaşmasına səbəb ola bilər. O, müəllimlərin xeyli hissəsinin repetitorluqla məşğul olduğunu və bəzilərinin məktəbdə işləməkdənsə, fərdi dərslərdən daha çox gəlir əldə etdiyini nəzərə almağın vacibliyini vurğulayıb. Atılan hər bir addım ümumi təhsil sisteminin keyfiyyəti və nüfuzuna müsbət təsir etməlidir.

Məmmədov sistemin ədalətli olması üçün detalların tam şəffaf şəkildə açıqlanmasını vacib sayır: əməkhaqqı hansı meyarlarla hesablanacaq və dərsdən əlavə öhdəliklər necə qiymətləndiriləcək. O bildirib ki, eyni dərs saatına malik iki müəllimdən biri əlavə vəzifələr yerinə yetirirsə, onların maaşlarında fərq olmalıdır. Əks halda, müəllimlər arasında narazılıqlar yaranacaq. Yeni sistem əvvəlki sistem qədər ədalətli olmalı, müəllimlərin motivasiyasını artırmalı və əməkhaqqını real iş yükünə uyğun müəyyənləşdirməlidir. Təhsil mütəxəssisi Ramin Nurəliyev də yeni modeli müsbət dəyərləndirir. O, əvvəlki illərdə dərs saatlarının məktəb rəhbərliyi tərəfindən qeyri-obyektiv bölünməsi səbəbindən yaranan narazılıqların aradan qalxacağını qeyd edib. İş saatına uyğun əməkhaqqının hesablanması rəqabətli bir sistem formalaşdıracaq.

Nurəliyevə görə, əsas məsələ müəllimin iş saatına uyğun olaraq təhsil müəssisəsində qalmasıdır. Bu, bəzi müəllimlərə xoş gəlməyə bilər, lakin Azərbaycan təhsili üçün faydalı bir addımdır. Beynəlxalq təcrübə, o cümlədən Türkiyədəki sistem, müəllimin fəaliyyətinin təkcə dərs saatına əsaslanmadığını göstərir; əməkhaqqı ümumi iş vaxtına uyğun hesablanır. Mütəxəssis, müəllimlərin az dərs götürmək meylinin qarşısını almaq üçün minimum iş saatının (məsələn, səhər 8-dən axşam 5-ə kimi) və baza maaşının müəyyən edilməsini təklif edir. Əgər müəllim normadan artıq dərs deyirsə, hər əlavə saat üçün müəyyən məbləğ əlavə oluna bilər. Nurəliyev hesab edir ki, bu modelin könüllü olması məqsədəuyğun deyil, əksinə, bütün müəllimlər üçün tam şəkildə tətbiq edilməlidir. O, köhnə "stavka" və "dərs saatı" anlayışlarının tarixə qovuşmasını, müasir dünyanın tələblərinə uyğun hərəkət etməyi tövsiyə edir.