Altsheymer Müalicəsi: Plakların Təmizlənməsi Beyin Tullantılarının Atılmasını Bərpa Etmir

Yaponiyadakı Osaka Metropolitan Universitetinin tədqiqatçıları, aspirant Tatsuşi Oura və Dr. Hiroyuki Tatekavanın rəhbərliyi ilə, Altsheymer müalicəsində istifadə edilən Lecanemab preparatının əsas tapıntısını elan ediblər. Bu müalicə beynin yaddaşa cavabdeh hissələrində yığılan zərərli amiloid lövhələrini uğurla təmizləsə də, qısa müddətdə beynin təbii tullantı kənarlaşdırma sistemini yaxşılaşdırmır. Bu nəticə göstərir ki, müalicədən sonra belə, Altsheymer xəstəliyi olan pasiyentlərin sinirləri zədələnmiş qalır və beynin tullantıları atma qabiliyyəti tez bərpa olunmur. Bu, xəstəliyin mürəkkəbliyini və yalnız bir bioloji yol deyil, bir neçə hədəfi eyni anda müalicə edən terapiyalara ehtiyac olduğunu vurğulayır.

Altsheymer xəstəliyi (AD) çox amilli bir pozğunluqdur və neyron zədələnməsinə səbəb olan əsas amillərdən biri amiloid-β (Aβ) zülalının beyində yığılmasıdır. Sağlam fərdlərdə bu zülallar, qlimfatik sistem adlanan xüsusi bir şəbəkə vasitəsilə təmizlənir. Qlimfatik sistem onurğa beyni mayesini arteriyaların ətrafındakı boşluqlar vasitəsilə beyin toxumasına dövr etdirir və metabolik tullantıları, o cümlədən amiloid-β-ni kənarlaşdırır. Lakin Altsheymeri olan insanlarda Aβ toplanması arteriyaların sərtləşməsinə gətirib çıxarır. Bu sərtləşmə mayenin axınını ləngidir, beynin tullantıları atma prosesini bloklayır və xəstəliyin simptomlarına səbəb olan zərərli neyrodegenerativ təsirlər zəncirini işə salır.

Lecanemab, amiloid-β-nin yığılmasını azaltmaq üçün nəzərdə tutulmuş və bu yaxınlarda təsdiqlənmiş bir antitel müalicəsidir. Onun qlimfatik sistemə təsirini yoxlamaq üçün Osaka Metropolitan Universitetinin komandası xəstələrin müalicədən əvvəl və Lecanemab qəbul etdikdən üç ay sonra qlimfatik sistemini yoxladı. Dəyişiklikləri izləmək üçün DTI-ALPS indeksi kimi tanınan xüsusi bir görüntüləmə metodu istifadə edildi. Tədqiqatçılar amiloid lövhələri təmizlənsə də, müalicədən əvvəlki və üç ay sonrakı DTI-ALPS indeksində heç bir əhəmiyyətli fərq tapmadılar. Bu, anti-amiloid dərmanlarının lövhə səviyyələrini aşağı sala və koqnitiv geriləməni yavaşlada bilsə də, itirilmiş beyin funksiyasını bərpa etmək üçün təkbaşına yetərli olmaya biləcəyini göstərir.

Alimlər belə nəticəyə gəlirlər ki, simptomlar göründüyü anda, həm neyron zədələnməsi, həm də tullantıların təmizlənməsindəki pozulmalar artıq oturuşmuş və qısa müddətdə geri çevrilməsi çətin vəziyyətdədir. Bu, Altsheymerin yalnız lövhə yığılması deyil, bir sıra bioloji problemlərin birgə nəticəsi olduğunu bir daha sübut edir. Tədqiqatın rəhbərlərindən olan Oura qeyd edib ki, Aβ Lecanemab ilə azaldılsa belə, qlimfatik sistemin zədələnməsi qısa müddətdə bərpa olunmaya bilər. Gələcəkdə tədqiqatçılar müalicənin ən yaxşı şəkildə necə aparılacağını müəyyən etmək üçün pasiyentlərin yaşı, xəstəliyin mərhələsi və ağ maddədəki zədələnmə dərəcəsi kimi amilləri öyrənməyə davam edəcəklər. Bu araşdırmanın nəticələri "Journal of Magnetic Resonance Imaging" jurnalında dərc edilib.