Eynşteynin nəzərdən qaçırılan ideyası Kainatın yaranışını necə izah edə bilər?

Kainat necə yarandı və ilkin proseslər sonrakı hər şeyi necə formalaşdırdı? İspaniya və İtaliyadan olan alimlərin Physical Review Research jurnalında dərc etdiyi yeni bir araşdırma bu əsas sualı hədəf alır. Onlar kainatın doğulduğu ilk anlarda baş verənləri yenidən nəzərdən keçirən bir model təqdim ediblər. Bu yanaşma, kainatın ən erkən inkişafını idarə edən qüvvələr və hadisələr haqqında köhnəlmiş fikirləri tamamilə dəyişə bilər.

Tədqiqatçılar iddia edirlər ki, kütləvi genişlənmə nəzəriyyəsi olan "inflyasiya" əvəzinə, kainatın yaranmasının əsl səbəbi Albert Eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriyyəsi ilə proqnozlaşdırılan cazibə dalğaları ola bilər. Alimlər bu başlanğıcları araşdırmaq üçün inkişaf etmiş kompüter simulyasiyaları apardılar. Onlar ənənəvi inflyasiya nəzəriyyəsini şübhə altına alırlar. İnflyasiya modelinə görə, kainat yarandıqdan sonra saniyənin kiçik bir hissəsində qeyri-adi sürətlə genişlənib. Lakin bu nəzəriyyənin işləməsi üçün bir-biri ilə əlaqəli olan çoxsaylı dəyişənlərin uyğunlaşması tələb olunur.

Yeni təklif olunan model isə daha sadə izah verir. O, cazibə dalğalarının qalaktikaların, ulduzların, planetlərin və nəticədə Yerdəki həyatın yaranmasının arxasında duran əsas hərəkətverici qüvvə ola biləcəyini göstərir. Tədqiqatçılar bu fikri De Sitter fəzası kimi tanınan riyazi bir struktura bağlayırlar. Bu fəza, 1920-ci illərdə Eynşteynlə birlikdə kosmosun strukturunu anlamağa çalışan hollandiyalı riyaziyyatçı Villem De Sitterin adını daşıyır. Bu yanaşma ümumi nisbiliyi kvant mexanikası ilə sadə, sınaqdan keçirilə bilən bir modeldə birləşdirir.

Tədqiqatın həmmüəllifi, İspaniyadakı ICREA-dan Dr. Raul Ximenes, bu təklifin sadəliyini və sınaqdan keçirilə bilməsini vurğulayır. O bildirir ki, illərdir kainatın erkən anlarını heç vaxt müşahidə etmədiyimiz elementlərə əsaslanan modellər istifadə edərək başa düşməyə çalışmışıq. Dr. Ximenes əlavə edir: "Biz fərziyyəli elementlər əlavə etmirik, əksinə, yalnız cazibə qüvvəsinin və kvant mexanikasının kosmosun strukturunun necə yarandığını izah etmək üçün kifayət ola biləcəyini nümayiş etdiririk." Cazibə dalğaları ilk dəfə 1893 və 1905-ci illərdə irəli sürülmüş, lakin Eynşteyn 1916-cı ildə onları fəza-zaman toxumasındakı dalğalar kimi təsvir etmişdir. Bu dalğalar, birləşən qara dəliklər kimi güclü hadisələrdən yaranır. Onlar çox zəif olduqlarından, alimlər onları yalnız 2015-ci ildə LIGO rəsədxanasında təsdiqləyə bildilər.

Böyük Partlayış nəzəriyyəsi hələ də dominant izah olsa da, kainatın doğulması elmin ən böyük sirri olaraq qalır. Xüsusilə partlayışdan əvvəl nə baş verdiyi ilə bağlı suallar cavabsız qalır. Bu yeni sadə model, mürəkkəb fərziyyələrə ehtiyac duymadan, alimlərə kainatın özünü daha yaxşı tanımağa kömək edəcək bir yol təklif edir. Görünür, bəzi əsas cavablar Eynşteynin artıq təklif etdiyi, lakin nəzərdən qaçırılan fikirlərində gizlənə bilər.