Gündəlik Vitamin D Qocalmanın Qarşısını Necə Alır? Alimlərdən Yeni Araşdırma

Yeni bir araşdırma gündəlik istifadə etdiyimiz D vitamininin orqanizmin qocalma sürətini azaltmaqda mərkəzi rol oynayan xromosomlarımızın uclarını – telomerləri qoruya biləcəyini göstərir. Bu tapıntı "günəş vitamininin" daha uzunmüddətli sağlamlığa dəstək verəcəyinə dair ümidləri artırıb. Tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, hər gün 2000 BV (Beynəlxalq Vahid) dozada D vitamini qəbul etmək telomerlərin qorunmasına kömək edir.

Telomerlər DNT-mizin üzərindəki kiçik qoruyucu başlıqlar funksiyasını daşıyır. Onlar hüceyrə bölünməsi zamanı zədələnmənin qarşısını alan, ayaqqabı bağlarının ucundakı plastik ucluqlar kimidir. Hər 46 xromosomumuzun hər birinin başında belə bir qapaq var və hüceyrə hər dəfə replikasiya edəndə bu strukturlar qısalır. Telomerlər həddən artıq qısalanda isə hüceyrələr bölünməni dayandırır və nəhayət məhv olur. Telomerlərin qısalması xərçəng, ürək xəstəlikləri və osteoartrit kimi yaşla əlaqəli böyük xəstəliklərlə sıx bağlıdır.

Siqaret çəkmə, xroniki stress, depressiya və bədəndəki iltihablanma bu qısalma prosesini sürətləndirən amillərdir. D vitamininin əsas rolu sümükləri gücləndirmək üçün kalsiumun udulmasına kömək etməsi olsa da, o, həm də immun sistemini dəstəkləyir və tənəffüs yolu infeksiyaları riskini azaldır. D vitamininin iltihabəleyhinə xüsusiyyətləri var. Məhz bu xüsusiyyətlər onun telomer zədələnməsini yavaşlatmaqdakı aydın qoruyucu təsirlərini izah edə bilər. Erkən araşdırmalar D vitamininin hətta revmatoid artrit, lupus və çoxsaylı skleroz kimi otoimmun xəstəliklərin qarşısını almağa kömək edə biləcəyini göstərir, lakin bunun üçün daha çox tədqiqat lazımdır.

ABŞ-dakı Auqusta Universitetində aparılan son araşdırmada yaş ortalaması 65 olan 1031 böyük iştirakçı beş il ərzində izlənilib. İştirakçılar təsadüfi olaraq hər gün 2000 BV D vitamini və ya plasebo qəbul etməyə təyin edildilər. Tədqiqat nəticələri göstərdi ki, D vitamini qəbul edənlər plasebo qrupundakılarla müqayisədə telomerlərini 140 baza cütü qədər qoruyublar. Nəzərə alsaq ki, telomerlər təbii olaraq on il ərzində təxminən 460 baza cütü qısalır, bu qorunma çox əhəmiyyətli sayıla bilər. Bu araşdırma, Aralıq dənizi pəhrizi kimi iltihab əleyhinə qidalarla zəngin dietaların da telomerlərin ömrünü uzatdığını göstərən əvvəlki işlərə yeni məlumatlar əlavə edir.

Bu ümidverici nəticələrə baxmayaraq, mütəxəssislər qocalma əleyhinə strategiya kimi yüksək dozalı D vitamini əlavələrinə dərhal etibar etməkdən çəkinməyi məsləhət görürlər. Bəzi alimlər həddindən artıq uzun telomerlərin bəzi xəstəliklərin riskini artıra biləcəyini qeyd edirlər ki, bu da ideal aralığın hələ tam bəlli olmadığını göstərir. Dozajla bağlı da universal razılıq yoxdur. Auqusta araşdırmasında istifadə edilən 2000 BV dozası 70 yaşdan kiçik böyüklər üçün tövsiyə edilən gündəlik 600 BV normasından xeyli yüksəkdir. Mütəxəssislər bildirirlər ki, optimal doza cari D vitamini səviyyəsi, qidalanma və digər qidalandırıcı maddələrin bədəndə necə qarşılıqlı təsirindən asılıdır. Alimlər razılaşırlar ki, uzunmüddətli sağlamlığı qorumaq üçün ən güclü sübutlar hələ də əsas prinsiplərə işarə edir: balanslı qidalanma, müntəzəm məşq, yetərli yuxu, siqaretdən uzaq durmaq və stresi idarə etmək. D vitamini hüceyrə səviyyəsində qocalmanın necə işlədiyini araşdıran geniş mənzərədə vacib bir amilə çevrilə bilər.