ABŞ-ın "Günəşlər Karteli"ni Terror Təşkilatı Elan Etməsi: Venesueladakı Hərbi və Siyasi Gərginlik Nəyi Göstərir?

Amerika Birləşmiş Ştatları (ABŞ) Venesuela üzərindəki hərbi təzyiqini davamlı olaraq artırır. Təxminlərə görə, ABŞ-ın dəniz aşırı yerləşən döyüş gəmilərinin 30%-ə qədəri hazırda Karib dənizində cəmləşib. Tramp administrasiyası "Cartel de los Soles" (Günəşlər Karteli) narkotik kartelini xarici "terror təşkilatı" elan etdi. Bu bəyanatla eyni zamanda, Venesuela lideri Nikolas Maduro da kartelin rəhbəri olmaqda ittiham edildi. Bir təşkilatın terrorçu kimi müəyyən edilməsi, ABŞ-ın hüquq-mühafizə və hərbi qurumlarına həmin qrupu hədəf almaq və dağıtmaq üçün daha geniş səlahiyyətlər verir. Rəsmi Karakas isə bu addımı "qeyri-qanuni" hərbi müdaxiləyə zəmin hazırlayan "gülünc bir yalan" adlandırdı. ABŞ Baş Qərargah rəisi Dan Keyn də Karib hövzəsində, Venesueladan bir neçə dəniz mili uzaqlıqda yerləşən Trinidad və Tobaqoya səfər etdi. ABŞ əsgərləri bu ölkədə qısa müddət əvvəl təlimlər keçirmişdi.

Reuters agentliyi bildirir ki, ABŞ rəhbərliyinin Venesuela ətrafında həyata keçirdiyi bu genişmiqyaslı hərbi yığım, Ağ Evin rəsmi olaraq Cənubi Amerikadakı narkotik qaçaqmalçılığı yollarını kəsməyə yönəldiyini bildirməsinə baxmayaraq, əsl hədəfin Maduronu devirmək olduğu barədə spekulyasiyalara səbəb olur. Prezident Maduro isə ölkəsinin bu vəziyyətdən zəfərlə çıxacağını iddia edir. O, həftəlik televiziya çıxışında kəskin mövqe sərgiləyərək "Nə edirlərsə etsinlər, harada edirlərsə etsinlər, necə edirlərsə etsinlər, Venesuelanı məğlub edə bilməyəcəklər. Biz məğlubedilməzik," deyə bildirdi. Digər tərəfdən, sentyabr ayından bəri Latın Amerikasından ABŞ-a narkotik daşıdığı iddia edilən qayıqlara edilən hücumlarda ən azı 83 nəfərin öldürüldüyü qeyd edilir. BMT-nin İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarı Volker Türk məhkəməsiz həyata keçirilən bu hücumların insan hüquqlarının pozulması olduğunu müdafiə edir. Lakin hücuma məruz qalan gəmilərdə narkotik maddələrin olmasına dair ictimaiyyətə hər hansı bir sübut təqdim edilməyib.

Venesuelanın Xarici İşlər Nazirliyi belə bir təşkilatın varlığına dair iddiaları "qətiyyətli şəkildə rədd edir" və bunu "yeni və gülünc yalan" kimi xarakterizə edir. Daxili İşlər və Ədalət Naziri Diosdado Kabello da uzun müddətdir ki, bu kartelin mövcudluğunu "uydurma" adlandırır. Kabello, ABŞ-ın bu kartel mövzusundan xoşlarına gəlməyən insanları hədəf almaq üçün bəhanə kimi istifadə etdiyini söyləyir. Hətta Venesuelanın qonşusu Kolumbiyanın solçu Prezidenti Qustavo Petro da kartelin varlığını inkar edir. "Günəşlər Karteli" ifadəsi ilk dəfə 1990-cı illərin əvvəllərində ortaya çıxıb. Termin, yüksək rütbəli generalların paqonlarında olan və rütbələrini göstərən günəş formalı nişanlardan götürülmüşdü. Amerikada mütəşəkkil cinayət üzrə ixtisaslaşan "Insight Crime" təşkilatından Mayk LaSusa bildirir ki, bu, digər narkotik şəbəkələrindən fərqli olaraq, təşkilatlanmış bir qurum deyil. LaSusa hesab edir ki, bu, daha çox keçmiş Prezident Uqo Çavesin varisi Nikolas Maduronun dövründə Venesuelanı bürüyən iqtisadi böhrandan yaranan "geniş yayılmış korrupsiya sistemi"dir. Onun sözlərinə görə, Maduro rejimi təhlükəsizlik qüvvələrinə layiqli maaş verə bilmir və buna görə də onların sədaqətini qorumaq üçün narkotik qaçaqmalçılarından rüşvət almalarına icazə verir.

ABŞ rəsmiləri isə bu korrupsiya sisteminin qollarının Maduro hökumətinin ən üst səviyyələrinə, hətta prezidentin özünə qədər çatdığına israr edirlər. ABŞ Ədliyyə Nazirliyi 2020-ci ildə Maduro və daha 14 nəfəri Birləşmiş Ştatlara kokain göndərmək məqsədilə silahlı Kolumbiya qrupları ilə işləməkdə ittiham etdi. Adları hallanan yüksək səviyyəli şəxslər arasında Müdafiə Naziri Vladimir Padrino və keçmiş Venesuela Ali Məhkəməsinin sədri Maykel Moreno da vardı. İttihamnamədə "Günəşlər Karteli"nin ən azı 1999-cu ildən bəri Maduro, Daxili İşlər Naziri Diosdado Kabello, keçmiş hərbi kəşfiyyat rəisi Uqo Karvaxal və keçmiş General Kliver Alkala tərəfindən idarə edildiyi irəli sürülür. Keçmiş məmurların verdiyi məlumatlar da bu iddiaları gücləndirir. Keçmiş təhlükəsizlik rəisi Leamsy Salazar 2014-cü ildə ABŞ rəsmilərinə həmin təşkilat haqqında məlumat vermişdi. Bu ilin əvvəllərində isə Maduro ilə anlaşılmazlıqdan sonra Venesueladan qaçan keçmiş kəşfiyyat rəisi Karvaxal ABŞ məhkəməsində narkotik qaçaqmalçılığı və narko-terrorizm ittihamlarını qəbul etdi. Venesuela hökuməti isə bütün bu ittihamları ABŞ-ın Maduronu hakimiyyətdən kənarlaşdırma cəhdini qanuniləşdirmək məqsədi daşıyan böhtan kimi görür.