ABŞ Prezidenti Trampın Hərbi Müdaxilə Təhdidi Nigeriyada Reallıqla Necə Ziddiyyət Təşkil Etdi

ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Trampın Nigeriyadakı xristianlara qarşı hücumları səbəb göstərərək hərbi müdaxilə ilə təhdid etməsi beynəlxalq aləmdə ciddi rezonans doğurdu. Tramp 1 noyabr tarixində sosial media hesabında etdiyi paylaşımda, Nigeriya hökumətinin "xristianların qətlə yetirilməsinə" icazə verməyə davam edəcəyi təqdirdə, ABŞ-ın ölkəyə verdiyi bütün yardım və dəstəyi dərhal kəsəcəyini bildirdi. O, hətta ABŞ-ın bu ölkəyə qarşı "silahlı gücdən istifadə edə biləcəyi" barədə xəbərdarlıq etdi. Tramp Müharibə Nazirliyinə mümkün əməliyyatlara hazırlaşmaq barədə tapşırıq verdiyini qeyd edərək, hücumun "terrorçu quldurların sevimli xristianlarımıza hücum etdiyi kimi, sürətli, vəhşi və şirin" olacağını söylədi.

Lakin Trampın bəyanatları ölkə daxilində - həm hökumət, həm də xristian icması liderləri tərəfindən təkzib edildi. Nigeriya Prezidenti Bola Əhməd Tinubu ölkəsindəki xristianların varlıq təhlükəsi altında olması fikrini rədd etdi. Prezident Tinubu Nigeriyanın dini təzyiqə qarşı olduğunu və bütün inanc qruplarına aid vətəndaşların hüquqlarını qoruyan konstitusiya zəmanətlərinin mövcud olduğunu vurğuladı. O, Trampın bütün nigeriyalıların din və inanc azadlığını qorumaq üçün edilən səmimi səyləri nəzərə almadığını qeyd etdi. Hətta yerli xristian liderləri də Trampın iddialarına qarşı çıxdılar. Sokoto Katolik Yepiskopu Metyu Kukah ölkədəki zorakılıq hadisələrinin mürəkkəb sosial-iqtisadi və təhlükəsizlik problemlərindən qaynaqlandığını izah etdi. O, əgər xristianlara qarşı kimlik əsaslı kütləvi qırğın olsaydı, İslamın ürəyi sayılan Sokoto şəhərində yaşaya bilməyəcəyini bildirdi. Nigeriya Xristianlar Birliyinin (CAN) sədri Daniel Oko da mövcud hücumların olduğunu təsdiqləsə də, bunun "tək yönlü dini soyqırım" kimi qiymətləndirilə bilməyəcəyini qeyd etdi.

ABŞ mərkəzli Silahlı Qarşıdurma Yeri və Hadisə Məlumat Layihəsinin (ACLED) məlumatları da bu zorakılığın sırf dini məqsəd güdmədiyini göstərir. ACLED-in məlumatına görə, bu il Nigeriyada mülki hədəflərə qarşı 1923 hücum qeydə alınıb, lakin onların yalnız 50-si birbaşa xristian kimliyinə görə baş verib. Təşkilat bildirir ki, üsyançı qruplar öz kampaniyalarını bəzən "anti-xristian" kimi təqdim etsələr də, zorakılıq halları çox vaxt ayrı-seçkilik etmir və bütün icmalara, o cümlədən müsəlmanlara zərər verir. Kaduna şəhərindəki keşiş Yohana Buru da terror hücumlarında həm müsəlmanların, həm də xristianların hədəf olduğunu vurğuladı. O, xüsusilə şimal-qərb və mərkəzi şimal bölgələrində heç bir qrupun din və ya etnik mənşəyə görə xüsusi hədəf alınmadığını qeyd etdi. Siyasi elm adamı Abdullahi Musa da bu münaqişələrin dinlərarası olmadığını, daha çox idarəetmə, bərabərsizlik və resurs bölgüsü ilə bağlı problemlərdən irəli gəldiyini bildirib.

Afrika qitəsinin ən çox əhalisi olan ölkəsi olan Nigeriya, təxminən 220 milyon əhalisi ilə iki böyük dini icmanı birləşdirir. Əhalinin təxminən 50%-ni müsəlmanlar, 45%-ni isə xristianlar təşkil edir. Ölkədə Boko Haram və İŞİD-in yerli qolu olan ISWAP kimi terror təşkilatları, habelə etnik milislər və kənd təsərrüfatı ilə məşğul olanlarla çobanlar arasındakı münaqişələr əsas təhlükə mənbələridir. Lakin bu qruplar Trampın iddialarının əksinə olaraq, həm xristianları, həm də ölkə əhalisinin yarısını təşkil edən müsəlmanları eyni dərəcədə hədəf alır.