Birinci Beynəlxalq Yazıçılar Görüşü: Süni İntellekt (Sİ) və Yazıçılığın Gələcəyi Müzakirə Olundu

Noyabrın 1-i Dünya Yazıçılar Günü münasibətilə bu il ilk dəfə təşkil edilən "Beynəlxalq Yazıçılar Görüşü" İstanbulda, Rami Kitabxanasında keçirilib. Tədbir Esenler Bələdiyyəsi, Rami Kitabxanası və İslam Ölkələri Akademiklər və Yazıçılar Birliyinin (AYBİR) birgə əməkdaşlığı sayəsində baş tutub. Türkiyədən və Balkanlardan dəvət olunmuş nüfuzlu yazıçılar bu proqramda bir araya gələrək rəqəmsal dövrün məsuliyyətlərini müzakirə ediblər.

Proqramın mərkəzi hissələrindən biri "Rəqəmsallaşma Dövründə Yazıçılıq Etikası və Məsuliyyəti" sessiyası idi. İstanbul Universiteti İqtisadiyyat Fakültəsinin müəllimi, professor doktor Veysel Bozkurtun idarə etdiyi bu sessiyada süni intellektin (Sİ) yazıçılıq sahəsinə təsiri dərindən araşdırılıb. Bozkurt bildirib ki, rəqəmsallaşma prosesi həyatın hər sahəsinə nüfuz edir və süni intellekt bu prosesə yeni bir anlam qazandırır. O, insanlıq tarixində heç bir texnologiyanın Sİ qədər sürətlə qəbul edilmədiyini vurğulayıb. Bozkurtun sözlərinə görə, bu təsir fonunda ən vacib sual yaranır: "Biz özümüzdən daha ağıllı varlıqları nəzarətdə saxlaya biləcəyikmi?"

Yazıçı İsmihan Şimşək süni intellektin yazıçılığı hər kəs üçün əlçatan edərək demokratikləşdirdiyini irəli sürüb. O, ssenarist və jurnalist dostlarının Sİ-dən istifadə edərək işlərini necə asanlıqla həll etdiklərini müşahidə etdiyini deyib. Şimşək qeyd edib ki, hazırda Sİ bir "ortaq yazıçı" kimi fəaliyyət göstərir, yəni yazıçının köməkçisi rolunu oynayır. O, bu prosesin sadəcə forma dəyişərək davam etdiyini, çünki əvvəllər də bəzi yazıçıların köməkçi xidmətlərdən faydalandığını diqqətə çatdırıb. Şimşək əlavə edib ki, yazıçılıq təcrübə və duyğulardan yaranır. Sİ-nin belə bir təcrübəyə malik olmadığı üçün, onun yazdığı uzun metnlərdə insan hisslərini ötürmək qabiliyyəti sual altındadır. Buna baxmayaraq, o, yazıçılığın yox olmayacağını, lakin ciddi təkamülə uğrayacağını düşüncəyə gətirib. O, təcrübənin bir yazıya forma verən əsas ünsür olduğunu və Sİ tərəfindən yaradılan metnlərin ilham, intuisiya və təcrübəyə sahib olmadığı üçün heç vaxt insani məhsulların səviyyəsinə çata bilməyəcəyini deyib.

Digər yazıçı Güray Süngü isə Sİ və insan arasındakı münasibətlərin çoxdan bəşəriyyətin gündəmində olduğunu, bir çox ədəbi əsər və filmdə işləndiyini xatırladıb. Süngü vurğulayıb ki, bizim diqqət etməli olduğumuz məsələ dahilik fenomeninin özüdür. Onun fikrincə, dahilikdə vəziyyətdən asılı olmayaraq, nəsə yaratmaq istəyi mövcuddur. Süngü romantik bir insan kimi vurğulayıb ki, onun üçün Sİ-nin Frans Kafka qədər yaxşı mətn yazması deyil (ki, bu mümkündür), Kafkanı Kafka edən *hekayəsi* vacibdir və süni intellekt buna tam sahib ola bilməz. Yazıçı və redaktor Aykut Ertuğrul isə əsas sualın Sİ-nin insanı keçib-keçməməsi yox, "İnsanı insan edən əsl şey nədir?" olmalı olduğunu bildirib. O, Garri Kasparovun "Mən maşına qarşı yalnız insan kimi oynayaraq, səhvlərimlə və intuisiya ilə qalib gələ bilərdim," cavabını sitat gətirərək, insanın fərqləndirici xüsusiyyətlərinin araşdırılmasının daha mənalı olduğunu qeyd edib. Ümumilikdə, ilk dəfə keçirilən bu beynəlxalq görüşdə rəqəmsallaşma, Sİ və yazıçılıq etikası kimi mövzular doqquz spikerin iştirakı ilə üç fərqli sessiyada müzakirə edilib. Proqramın sonunda əldə edilən nəticələr kitab şəklində çap olunacaq və yazıçılar arasında davamlı əməkdaşlıq şəbəkəsi qurulacaq.