Böyük Britaniyada COVID-19 Araşdırma Hesabatı: Gecikmiş Qapanma Nəticəsində 23 Min İnsan Ölüb

2020-ci ilin əvvəllərində dünyanı bürüyən və təsirləri hələ də davam edən COVID-19 pandemiyasına Böyük Britaniya hökumətinin reaksiyası müstəqil istintaqın ciddi araşdırma mövzusuna çevrildi. Uzun müddətdir gözlənilən 800 səhifəlik hesabatda o dövrkü Baş nazir Boris Consonun rəhbərlik etdiyi hökumətin addımları qeyri-kafi hesab edilir. Hesabatda bildirilir ki, bəzi qərarların ləngiməsi on minlərlə əlavə insan itkisinə səbəb olub. Məlumata görə, əgər ilk dalğadakı sərt qapanma qərarı cəmi bir həftə əvvəl verilsəydi, təxminən 23 min insanın COVID-19 səbəbiylə həyatını itirməsinin qarşısı alına bilərdi. Soruşturmanın nəticələri göstərir ki, 2020-ci ilin mart ayında tətbiq edilən ilk "qapanma" qərarı gecikdirilmişdi.

İstintaq həmçinin vurğulayır ki, əgər hökumət sosial məsafə saxlama və simptomları olan şəxslərin təcrid olunması barədə daha tez qərarlar qəbul edə bilsəydi, ümumiyyətlə qapanmaya ehtiyac qalmama ehtimalı var idi. Soruşturma heyətinə başçılıq edən Heather Hallett, hökumətin elmi heyətinin virusun nə qədər sürətlə yayıldığını hafiyə aldığını bildirir. Onların ilkin tövsiyəsi, virusun yayılması zirvəyə yaxınlaşana qədər məhdudiyyətlərin tətbiq edilməməsi idi. Bu, ehtimal ki, "sürü immuniteti" yaratmaq məqsədi güdürdü. Təəssüf ki, hökumət bu strategiyadan sonra da doğru yola qayıtmadı. İkinci dalğa başlayanda və Baş nazir Conson daha sərt məhdudiyyətlərin zəruriliyi ilə bağlı dəfələrlə fikir dəyişəndə, 2020-ci ilin yazında edilən eyni səhvlərin təkrarı "bağışlanmaz" kimi qiymətləndirildi.

Dörd ölkədən ibarət Birləşmiş Krallıq hökumətləri tənqid olunur, xüsusən də Baş Nazirliyin ofisində "zəhərli və xaotik" mədəniyyətin hökm sürdüyü qeyd edilir. Bu xaotik mühit tövsiyələrin və qərar qəbuletmə proseslərini dərindən zəiflətdi. Hesabatda həmçinin vurğulanır ki, məhdudiyyətlər dövründə uşaqlar və təhsil sahəsi adekvat şəkildə prioritetləşdirilmədi. Nazirlər məktəblərin bağlanmasının uzunmüddətli nəticələrini lazımınca qiymətləndirə bilmədilər. Bundan əlavə, yaşlılar, əlillər və bəzi etnik azlıqlar kimi həssas qruplar üzərində pandemiyanın təsiri yetərincə diqqət mərkəzində olmadı.

Əlavə olaraq, siyasətçilərin və onların məsləhətçilərinin COVID qaydalarını pozmaları cəmiyyətin qərar qəbuletmə prosesinə olan etibarını sarsıtdı. Bu, insanların tədbirlərə riayət etməməsi riskini əhəmiyyətli dərəcədə artırdı. Hesabat qeyd edir ki, küçəyə çıxma qadağaları həyatları xilas etməyə kömək etsə də, cəmiyyət üzərində qalıcı izlər buraxdı, uşaqlıq fəaliyyətlərini dayandırdı, COVID ilə əlaqəsi olmayan sağlamlıq problemlərinin müalicəsini yubatdı və bərabərsizlikləri daha da dərinləşdirdi. Pandemiya dövründə Birləşmiş Krallıqda ümumilikdə 247 mindən çox insanın həyatını itirdiyi qeydə alınıb. Salgının ən pik nöqtələrində bəzi aralıqlarda gündə təxminən 1500-ə yaxın insan məhz COVID səbəbiylə vəfat edirdi.