Cənubi Afrika ABŞ-ın Ağ Fermerlərə Qaçqın Statusu Vermək Planına Etiraz Edir

Cənubi Afrika Respublikası (CAR) ABŞ rəhbərliyinin 2026-cı maliyyə ilində qəbul etməyi planlaşdırdığı 7500 qaçqının böyük hissəsini Cənubi Afrikadan olan ağ dərili fermerlərdən seçmə planından ciddi şəkildə narahatdır. ABŞ bu seçimi onların guya "irqi ayrı-seçkiliyə məruz qalmaları" əsası ilə əlaqələndirir. CAR Beynəlxalq Münasibətlər və Əməkdaşlıq Nazirliyi yazılı açıqlamasında bildirib ki, gələn il ABŞ-a qəbul ediləcək qaçqınların əksəriyyətinin Cənubi Afrikalılardan seçilməsinə dair Prezident fərmanı böyük təşviş doğurur. Nazirlik qeyd edir ki, bu qərar hələ də həqiqətlərə əsaslanmayan və Cənubi Afrikanın konstitusiya prosedurlarını nəzərə almayan fərziyyə üzərində qurulmuş kimi görünür.

Açıqlamada həmçinin xatırladılıb ki, ABŞ-ın keçmiş Prezidenti Donald Trampın irəli sürdüyü Cənubi Afrikada "ağ soyqırımı" iddiası əsasən etibarsız hesab edilib və etibarlı sübutlarla təsdiqlənməyib. Bu fikir hətta Cənubi Afrikadakı ağ icmanın tanınmış üzvləri tərəfindən də açıq şəkildə rədd edilib. CAR-ın bəyanatına görə, ağ Cənubi Afrikalıların qaçqın kimi mühacirətini və yenidən məskunlaşmasını asanlaşdırmaq üçün nəzərdə tutulmuş belə bir proqram kökündən səhvdir. Bunun sübutu olaraq, Cənubi Afrikada proqramda iştirakın məhdud sayı göstərilir. Cənubi Afrika Konstitusiyası hər bir vətəndaşın qanuni yollarla köç etmək hüququna zəmanət verir. Lakin Nazirlik vurğulayır ki, könüllü mühacirət ilə qaçqın və sığınacaq axtaran statusları arasında ciddi fərq qoyulmalıdır. Bu iki anlayışı qarışdırmaq, beynəlxalq müdafiə sistemlərini zəiflədən və fərdlər üçün mühüm hüquqi nəticələr yaradan böyük bir yanlış təsnifatdır.

Hazırda Cənubi Afrikanın 63 milyon nəfərlik əhalisinin 8%-dən çoxunu təşkil edən ağ icmanın böyük hissəsini Afrikaner etnik qrupu təşkil edir. Onlar əsrlər əvvəl müstəmləkə dövründə gələn Hollandiya mənşəli fermerlərin nəslidirlər. Bu məsələ Donald Tramp tərəfindən hələ fevral ayında qaldırılmışdı; o zaman Tramp Cənubi Afrika hökumətinin "ağ fermerlərə" pis davrandığını iddia edərək, onlara qaçqın statusu verilməsi məsələsini gündəmə gətirmişdi. Bu iddialar əsasında, may ayında 100 nəfərlik ilk ağ Cənubi Afrikalı qaçqın qrupu ABŞ-a getmişdi. ABŞ-a 2026-cı maliyyə ilində qəbul ediləcək qaçqınlarla bağlı Prezident fərmanı oktyabrın 31-də rəsmi qəzetdə dərc edilib. Fərmanda qaçqın sayının 7500 nəfərlə məhdudlaşdırıldığı və onların böyük əksəriyyətinin Cənubi Afrikadan gələcəyi təsdiqlənmişdi.