Cənubi Sudanda Minlərlə İnsanı Yerindən Edən Dəhşətli Daşqın Fəlakəti

Cənubi Sudan son illərdə daxili münaqişələr və iqlim dəyişikliyi səbəbindən dərin insani böhranla mübarizə aparır. Sentyabr ayından etibarən başlayan güclü yağışlar ölkədə genişmiqyaslı daşqın fəlakətinə çevrilib, minlərlə evi və kənd təsərrüfatı sahəsini su altında qoyub. Bu təbii fəlakət kütləvi məcburi köçkünlüyə səbəb olub. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) məlumatına görə, 23 oktyabr tarixinə kimi 6 əyalətdə təxminən 961 min insan daşqından zərər çəkib. Bu zərərçəkənlərin əksəriyyəti, yəni 92 faizdən çoxu Jonglei və Unity əyalətlərində cəmləşib. Bu ərazilərdə insanlar indi yaşamaq üçün mübarizə aparır, qida, təmiz su və sığınacaq tapmaqda böyük çətinliklərlə üzləşirlər. Həmçinin, iqtisadi sıxıntılar və malyariya kimi yayılmış xəstəliklərin təhlükəsi altında qalırlar.

Daşqının yerli əhaliyə vurduğu ziyanın miqyası olduqca böyükdür. Pigi Rayonunun Komissarı Süleyman Denq Ton bildirib ki, son həftələrdə baş verən fəlakət təxminən 40 min insanın evlərindən didərgin düşməsinə səbəb olub. O qeyd edib ki, Pigidə suyun səviyyəsi 1,5 metrə çatıb. Əhalinin bir hissəsi kanallar boyunca sığınacaq axtarır, bəziləri isə Yuxarı Nil Əyalətinin Vudva və Zinki bölgələrinə köçmək məcburiyyətində qalıb. Komissar, milli və beynəlxalq yardım təşkilatlarından təcili olaraq qum torbaları və generatorlar üçün kömək istəyir. Qreater Pibor Əyalətinin Yardım və Bərpa Komissiyasının sədri David Ngiro Yanqkon isə bu bölgədə 113 mindən çox insanın zərər çəkdiyini və 43 min nəfərin evsiz qaldığını söyləyib. Yanqkon əlavə edib ki, sel tarlaları, evləri və bazar yerlərini tamamilə məhv edib.

Vəziyyət altı rayonda, o cümlədən Pibor, Vertet, Qumuruk, Lekuanqole, Poçala Şimal və Poçala Cənubda hədsiz dərəcədə pisdir və sakinlərə təcili yardım lazımdır. Yanqkon həmçinin malyariya və su vasitəsilə yayılan xəstəliklərin artdığına diqqət çəkərək, indiyə qədər 5 mindən çox belə halın qeydə alındığını bildirir. Fəlakətin şəxsi dramları vəziyyətin ciddiliyini daha aydın göstərir. Jonglei Əyalətinin Pigi rayonunda yaşayan 35 yaşlı Nyok Lanq Qacanq deyir ki, evi və əkin sahəsi iyul ayından bəri su altındadır. O, ailəsi ilə birlikdə açıq havada qalır və ərzaq tapa bilmir. Tibb məntəqələri və məktəblər də ziyan görüb, uşaqlar avqust ayından bəri dərsə gedə bilmir, yollar tamamilə bağlıdır. Qreater Pibor İnzibati Bölgəsindən olan beş uşaq anası Viktoriya Saymon Çakor da öz dükanının daşqında məhv olduğunu və bazarın su altında qalması səbəbindən heç bir gəlir mənbəyi qalmadığını deyir. O vurğulayır ki, heç bir humanitar yardım almadıqları üçün ciddi aclıq təhlükəsi ilə üz-üzədir.

Cənubi Sudanın Humanitar Məsələlər və Fəlakətlərin İdarə Edilməsi Naziri Albino Akol Atak Mayom məsələnin son dərəcə ciddi olduğunu vurğulayıb. Nazir bəyan edib ki, bu il ölkə daxilində daşqınlardan təxminən 1,6 milyon insanın zərər çəkməsi gözlənilir. O, iqlim dəyişikliyinin təsirlərini azaltmaq məqsədilə hökumətin təxminən 170 milyon dollarlıq büdcə ayırmağı planlaşdırdığını da qeyd edib. Nazir Mayom həm yerli, həm də beynəlxalq qurumlara təcili və əlaqəli müdaxilə çağırışı edərək, vəziyyətə reaksiya verilməsinin vacibliyini dilə gətirib. BMT-nin Humanitar Yardımın Koordinasiyası Ofisinin (OCHA) 24 oktyabr hesabatı təsdiq edir ki, 6 əyalətdəki 26 rayonda 961 min insan seldən təsirlənib. Təxminən 335 min insan daha hündür ərazilərə sığınmaq məcburiyyətində qalıb. Hesabatda qeyd olunur ki, hazırkı daşqın səviyyələri 2021, 2022 və 2024-cü illərdəki böyük fəlakətlərin səviyyəsindən aşağı olsa da, tarixi orta göstəricidən hələ də çox yüksəkdir.