Türkiyənin Ev Sahibliyində Qəzza Sammiti: Fidanın Atəşkəs və İdarəçilik Tələbləri

Türkiyənin ev sahibliyində, Qəzzadakı son vəziyyəti müzakirə etmək üçün Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, İndoneziya, Qətər, Pakistan, Səudiyyə Ərəbistanı və İordaniyanın xarici işlər nazirləri bu gün İstanbulda toplaşır. Xarici İşlər Nazirliyi mənbələrinə görə, bu görüşdə atəşkəsin davamlılığı və regiondakı ağır humanitar fəlakət vəziyyəti əsas müzakirə mövzularındandır.

Mənbələr Xarici İşlər Naziri Hakan Fidanın iclasda çıxış edərkən Qəzzanın təhlükəsizliyinin və idarə edilməsinin Fələstinlilər tərəfindən həyata keçirilməsi üçün zəruri addımların dərhal atılmasına dair çağırış edəcəyini bildirib. Fidan eyni zamanda, atəşkəsin daimi sülhə çevrilməsi üçün Müsəlman ölkələrinin birgə fəaliyyətinin vacibliyini qeyd edəcək. Diplomatik mənbələrə görə, Nazir Fidan İsrailin “atəşkəsi pozmaq üçün bəhanələr yaratdığını” deyərək, beynəlxalq ictimaiyyəti bu ölkənin təxribatçı hərəkətlərinə qarşı qətiyyətli duruş sərgiləməyə çağıracaq. Fidanın çıxışında Qəzzaya çatan humanitar yardımların yetərsizliyinə xüsusi diqqət yetirməsi və İsrailin bu sahədəki öhdəliklərini yerinə yetirmədiyini vurğulaması gözlənilir. Bu zirvə iştirakçıları daha əvvəl sentyabr ayında Nyu Yorkda BMT Baş Assambleyası zamanı ABŞ Prezidenti Donald Trampla keçirilən görüşdə də bir araya gəlmişdilər.

Trampın sülh planı əvvəlki mərhələlərdə Həmasın silahsızlanması və İsrailin Qəzzadan çıxması kimi ciddi məsələləri həll edə bilməmişdi. İsrailin Qəzzaya hücumlarının başlamasından sonra Türkiyə və İsrail arasındakı münasibətlər yenidən gərginləşib; Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan İsrailin hücumlarını sərt şəkildə tənqid edib. Türkiyə Həması Trampın sülh planını qəbul etməyə razı salan ölkələrdən biri olmuş, hətta atəşkəsin tətbiqinə nəzarət edəcək beynəlxalq qüvvədə yer almağa hazır olduğunu bəyan etmişdi. Buna baxmayaraq, İsrailin Xarici İşlər Naziri Gideon Saar Qəzzada Türkiyə hərbi varlığını qəbul etməyəcəklərini açıqlamışdı.

Diplomatik müzakirələr fonunda, girov mübadiləsi prosesində yeni bir irəliləyiş qeydə alınıb. Həmas Bazar günü Qəzzada öldüyü deyilən üç girovun tabutunu İsrailə təhvil verib. İsrail ordusu tabutların Qırmızı Xaç vasitəsilə alındığını və şəxsiyyətlərin müəyyən edilməsi üçün ölkəyə gətirildiyini bildirib. Şəxsiyyətlər təsdiqlənərsə, Qəzzada qalan ölü girovların sayı səkkizə düşəcək. Həmas əvvəllər ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə edilən atəşkəs razılaşmasının ilk mərhələsində 20 canlı və 28 ölü girovu təhvil verməyi qəbul etmişdi. İsrail Həması ölü girovları geri qaytarmaqda ləng davranmaqda ittiham etsə də, Həmas dağıntılar altındakı cəsədləri axtardıqlarını müdafiə edir. Həmasın silahlı qanadı İzəddin əl-Qəssam Briqadaları cəsədlərin "Qəzzanın cənubundakı bir tunel marşrutunda" tapıldığını bəyan edib. Baş nazir Binyamin Netanyahunun açıqlamasına görə, "Bütün girovların ailələri məlumatlandırılıb... Rehinləri geri gətirmə səylərimiz sonuncu girov qayıdana qədər davam edəcək."