Chicago Tribune Perplexity Süni İntellekt Axtarış Sistemini Müəllif Hüquqlarını Pozduğuna Görə Məhkəməyə Verib

ABŞ-ın tanınmış qəzeti "Chicago Tribune" süni intellekt (Sİ) axtarış motoru olan Perplexity-yə qarşı müəllif hüquqlarının pozulması iddiası ilə məhkəməyə müraciət edib. Nyu York federal məhkəməsində qaldırılan bu iddia süni intellekt şirkətləri ilə xəbər təminatçıları arasında artan gərginliyi bir daha ortaya qoyur. "TechCrunch" tərəfindən görülən sənədlərdə qeyd olunur ki, qəzet Perplexity-nin onun məzmunundan icazəsiz istifadə etdiyini və bu yolla qazanc əldə etdiyini iddia edir. Bu məhkəmə çəkişməsi, müəlliflik hüquqlarının rəqəmsal mühitdə, xüsusən də Sİ məhsulları tərəfindən necə qorunacağına dair çox vacib hüquqi presedent yarada bilər.

Şikayətdə göstərilir ki, "Tribune"-un hüquqşünasları hələ oktyabr ayında Perplexity şirkəti ilə əlaqə saxlayaraq onların qəzetin məzmunundan istifadə edib-etmədiklərini soruşmuşdular. Buna cavab olaraq, Perplexity-nin vəkilləri modellərini "Tribune"-un işləri ilə təlim etmədiklərini, lakin axtarış zamanı "sözbəsöz olmayan faktiki xülasələr" təqdim edə biləcəklərini bildiriblər. Lakin "Tribune"-un nümayəndələri bu açıqlamanı qəbul etməyib. Onlar Perplexity-nin jurnalist materiallarını sözbəsöz, yəni orijinal mətni dəyişdirmədən istifadə etdiyini iddia edirlər.

İddia ərizəsində qəzetin hüquqşünasları, Perplexity-nin texniki mexanizmlərindən biri olan RAG (Retrieval Augmented Generation - Əldə Edilmiş Əlavə Nəsil) sistemini də hədəfə alırlar. RAG, Sİ modelinin yanlış məlumat (hallüsinasiya) verməsini məhdudlaşdırmaq üçün dəqiq və yoxlanılmış mənbələrə əsaslanmağa kömək edən bir metoddur. "Tribune" iddia edir ki, Perplexity qəzetin məzmununu icazəsiz şəkildə toplayaraq (scraped) RAG sistemlərində istifadə edir. Bundan əlavə, şikayətdə Perplexity-nin Comet brauzerinin qəzetin ödəniş divarını aşaraq, abunə tələb edən məqalələrin ətraflı xülasələrini istifadəçilərə çatdırması da qanunsuz fəaliyyət kimi qeyd olunur.

"Chicago Tribune" bu mübarizədə tək deyil. Qəzet MediaNews Group və Tribune Publishing-ə daxil olan 17 xəbər nəşrindən biridir ki, aprel ayında modellərin təlim materialları ilə bağlı OpenAI və Microsoft-u da məhkəməyə vermişdi; həmin iddia hələ də davam edir. Perplexity şirkəti özü də bir neçə oxşar hüquqi proseslərlə üzləşir. Oktyabr ayında Reddit, daha sonra isə Dow Jones tərəfindən ona qarşı iddialar qaldırılıb. Hətta Amazon da keçən ay Sİ brauzer fəaliyyətləri ilə bağlı Perplexity-yə xəbərdarlıq məktubu göndərərək hüquqi təhdidlər irəli sürmüşdü. Perplexity hələlik bu yeni iddia ilə bağlı heç bir şərh verməyib. Məzmun yaradıcıları tərəfindən Sİ model istehsalçılarına qarşı bir çox iddialar qaldırılsa da, məhkəmələrin RAG kimi texnologiyaların hüquqi öhdəlikləri barədə verəcəyi qərar medianın gələcəyi üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır.