Çin Starlink'in Rəqibini Yarada Bilmir

Çin, bu il aşağı Yer orbitində kütləvi internet infrastrukturunun yarışıda böyük irəliləyiş əldə etməyi planlaşdırırdı. Ancaq Çin ilə Starlink arasındakı fərq azalmaq əvəzinə daha da genişləndi. Çinin inkişaf etdirməyə çalışdığı "Qianfan" və "Guowang" şəbəkələri, SpaceX-in təxminən 8000 peyki ilə əldə etdiyi üstünlüyə nisbətən, ilkin mərhələləri keçməkdə çətinlik çəkir. Çin Starlink'ə rəqib tapmaqda çətinlik çəkir. Starlink, təkrar istifadə oluna bilən raket texnologiyası sayəsində kosmosa çıxış dəyərini əhəmiyyətli dərəcədə azaldıb və bu da onun buraxılış tezliyini misilsiz səviyyəyə qaldırıb. Falcon 9 raketi bu günə qədər təxminən 500 missiya yerinə yetirib. Hər missiyanın dəyəri əhəmiyyətli dərəcədə azalarkən, SpaceX bu üstünlükdən istifadə edərək peyklərinin sayını aqressiv şəkildə artırır. Nəticədə, hazırda aşağı Yer orbitində fəaliyyət göstərən təxminən 11000 peykin böyük əksəriyyəti Starlink'ə məxsusdur. Starlink'ə cavab olaraq başladılan Çinin "Qianfan" və "Guowang" layihələri geridə qalır. "Qianfan"ı inkişaf etdirən Şanxay Kosmos Gəmiləri Texnologiyaları Şirkəti 2025-ci ilin sonuna qədər 648 peyki orbitə çıxarmağı hədəfləyirdi. Bu günə qədər yalnız 90 peyk buraxılıb. Bunlardan 13-ü hədəf yüksəkliyinə çata bilməyib. Məqsəd 2030-cu ilə qədər 15000 peyki kosmosa buraxmaqdır. Lakin bu sürətlə bu məqsədə çatmaq üçün ayda ən azı 30 buraxılış tələb olunur. "Guowang"ın perspektivi daha da məhduddur. Növbəti 10 il ərzində 13000 peyk yerləşdirmək planı elan edilib, lakin hazırda orbitdə yalnız 34 fəal peyk var. Bu rəqəm Starlink ilə müqayisədə Çinin ümumi fəal peyklərinin 1 faizindən azını təşkil edir. Ən böyük maneə təkrar istifadə oluna bilən raket texnologiyasında gecikmədir. Çin hələ də əsasən tək istifadəli raketlərlə buraxılışlar həyata keçirir. Bu raketlər hər missiya zamanı parçalanır və ya atmosferə düşür, bu da ciddi logistik problemlər və yüksək xərclər yaradır. "Uzun Mart 10", "8R", "Zhuque-3" və "Tianlong-3" kimi təkrar istifadə oluna bilən raket modelləri hazırlanmasına baxmayaraq, bu vasitələrin heç biri hələ əməliyyat səviyyəsinə çatmayıb. Peyk istehsalı prosesi yavaşlatan başqa bir amildir. İstehsal, sınaq və buraxılış infrastrukturu birgə işləməlidir. Bu sinxronlaşma olmadan, Çinin ayda onlarla peyk buraxma qabiliyyəti, texniki cəhətdən mümkün olsa da, praktikada ciddi şəkildə məhduddur. Bütün bu texniki və struktur problemlərə baxmayaraq, Çin layihələrindən əl çəkməyib. Şanxay Kosmos Gəmiləri Texnologiyaları Şirkəti Braziliya, Tayland, Malayziya və Qazaxıstan kimi ölkələrlə internet xidmətləri göstərmək üçün müqavilələr imzalayıb. Lakin bu müqavilələr çərçivəsində göstərilən xidmətlərin əksəriyyəti hələ başlamamışdır.