Çinlə ABŞ arasında texnoloji gərginliyi artıran yeni iddia: Nvidia’nın Çinə satılan çiplərinə “öldürmə düyməsi” quraşdırılıb?

ABŞ-ın Nvidia şirkətinin Çinə satdığı süni intellekt çiplərində uzaqdan söndürülə bilən gizli mexanizm olduğu iddiası, Pekin və Vaşinqton arasında texnoloji gərginliyi daha da artırıb. Çinin Kiberkosmos İdarəsi ötən həftə Nvidia-dan ölkədə istifadə olunan H20 qrafik prosessorlarında aşkar edilən təhlükəsizlik zəiflikləri barədə ətraflı məlumat tələb edib.

İddialara görə, bu çiplərə “öldürmə düyməsi” adlandırılan, cihazları uzaqdan söndürə bilən gizli bir mexanizm yerləşdirilib. Bu, Nvidia-nın Çində geniş istifadə olunan qrafik prosessorlarının sistem təhlükəsizliyi ilə bağlı mübahisələrə səbəb olub.

Nvidia iddialara tez cavab verərək, şirkətin kibertəhlükəsizlik üzrə rəhbərinin “Nvidia-nın qrafik prosessorlarında “öldürmə düyməsi” və ya arxa qapılar yoxdur və olmamalıdır” bəyanatını yayıb. Lakin Çinin süni intellekt inkişafında əsas rol oynayan Nvidia çipləri, ABŞ-ın ixrac məhdudiyyətləri səbəbindən uzun müddət siyasi və təhlükəsizlik müzakirələrinin mərkəzində olub.

Donald Trump dövründə qəbul edilən qərarlarla Nvidia-nın ən güclü süni intellekt çiplərinin Çinə satışı qadağan olunsa da, Çin şirkətləri H20 kimi daha zəif, ABŞ-ın icazə verdiyi modellərdən istifadə edərək qabaqcıl sistemlər qurmağa davam ediblər. Hətta qadağan olunmuş modellərin bəzi üçüncü ölkələr vasitəsilə Çinə qanunsuz şəkildə daşındığı da məlumdur. Tayland və Sinqapur üzərindən göndərişlər bu sahədə nəzarətin yetərsizliyini göstərir.

Təhlükəsizlik narahatlığının mərkəzində olan H20 modeli, ABŞ Ticarət Departamentinin ixrac siyahısına uyğun olaraq hazırlanmış, lakin süni intellekt təlimin və nəticələnməsində yüksək səmərəliliyinə malik məhsul kimi tanınır. Çinin Kiberkosmos İdarəsi tərəfindən araşdırılan çiplər məhz bu modelə aiddir. Texniki məlumatlar cihazların daxili quruluşundakı müəyyən modullara xarici girişin mümkünlüyünü göstərir ki, bu da Nvidia-nın proqram və aparat təbəqələrində əvvəllər açıqlanmamış müdaxilə ehtimalını artırır.

Tərəflər arasında texniki danışıqlardan sonra prosesin necə inkişaf edəcəyi hələ də aydın deyil. Lakin Çinin “öldürmə düyməsi” iddiası yalnız ticarət mübahisəsi deyil, həm də iki ölkə arasında davam edən strateji texnologiya müharibəsinin yeni bir cəbhəsini təşkil edəcək.