Günəş panellərinin qiyməti dibi vurdu! Səbəb nədir?

Dünyada bərpa olunan enerjiyə keçid sürətlə davam edərkən, bu transformasiyanın əsas oyunçularından biri olan Çin günəş paneli istehsalçıları tarixi bir böhranla üzləşirlər. Sektorda həddindən artıq istehsal və ABŞ-ın tətbiq etdiyi sərt ticarət məhdudiyyətləri əsas şirkətlərin milyardlarla dollar itki əldə etmələrinə səbəb olub. Günəş paneli qiymətləri 14 ilin ən aşağı səviyyəsinə düşüb.

İlin ilk yarısı Çin günəş enerjisi şirkətləri üçün olduqca çətin keçib. Sektordakı yeddi əsas istehsalçı ötən il ilk dəfə birlikdə itki əldə edib. Vəziyyət bu ilin ilk altı ayında daha da pisləşib. Çinin aparıcı istehsalçılarından biri olan Tongwei yanvar-iyun dövründə 693 milyon dollar xalis itki əldə edib. Ötən ilin eyni dövründə 73 milyon dollar mənfəət əldə edən Trina Solar isə bu il 407 milyon dollar itki ilə üzləşib. Sektorda təklif artığından qiymətlər düşməyə davam edir. Bu, şirkətləri ehtiyatlarını və aktivlərini yenidən qiymətləndirməyə məcbur edib. İyulun əvvəlinədək günəş paneli qiymətləri vatt başına 8,7 sentə düşüb. Bu, 2009-cu ildən bəri ən aşağı səviyyədir.

Qiymətlərdəki düşüşdə Çinin sürətli inkişafı əsas amillərdən biridir. Ölkənin 2025-ci ilin ilk yarısında 212,2 gigavat (GV) yeni günəş enerjisi gücü quraşdıracağı proqnozlaşdırılır ki, bu da ötən ilin eyni dövrünə nisbətən iki dəfə çoxdur. Bu yeni güc Çinin ümumi quraşdırılmış günəş enerjisi gücünü 1,1 teravata (TV) çatdırır. Ancaq Çin istehsalçıları yalnız təklif artığı ilə mübarizə aparmırlar. ABŞ hökuməti Çindən gələn mallara 30% gömrük rüsumu tətbiq edib. Həmçinin Kamboca, Malayziya, Tayland və Vyetnamdan günəş batareyası idxalına 3400%-ə qədər əlavə rüsum elan edilib. Bu ölkələr ticarət maneələrini keçmək üçün Çin şirkətləri tərəfindən yaradılmış böyük istehsal müəssisələrinə ev sahibliyi edir.

Bu inkişaflardan sonra Pekin hökuməti də tədbirlər görüb. Sənaye və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi sektorun aparıcı istehsalçıları ilə görüş keçirib və köhnə və səmərəsiz istehsal güclərinin bağlanmasını tələb edib. Rəsmilər qiymət müharibəsinin sona çatması lazım olduğunu da bildiriblər. Ekspertlər problemin yalnız gücü məhdudlaşdırmaqla həll edilə bilməyəcəyinə inanırlar. Hökumətin şirkətləri səxavətli subsidiyalarla saxlamaq üçün məlum olduğu bildirilir. Bəzi ssenarilərdə, hətta dövlət tərəfindən dəstəklənən fondla artıq ehtiyat və gücü almaq da nəzərdən keçirilib.