Süni İntellekt Axtarış Sistemləri Gizli Mənbələrə Üstünlük Verir: Tədqiqatın Şok Nəticələri

Almaniyadan olan araşdırmaçıların apardığı yeni bir tədqiqat süni intellekt (Sİ) axtarış sistemlərinin ənənəvi axtarış üsullarından fərqli davrandığını ortaya çıxarıb. Ruhr Universitetinin Boxum və Maks Plank İnstitutunun mütəxəssisləri bu sistemlərin, Google kimi ənənəvi platformaların əksinə, daha az tanınan və istifadəçi trafikinin aşağı olduğu veb-saytlardan mənbə kimi istifadə etdiyini müəyyənləşdirib. Tədqiqatçılar Google-un standart nəticələrini, eləcə də Google-un Sİ-yə əsaslanan “AI Overviews”, "Gemini 2.5 Flash" və "GPT-4o" platformalarının veb axtarış rejimindəki cavablarını müqayisə ediblər. Analiz göstərir ki, süni intellekt sistemləri populyarlıq cədvəlində çox aşağı pillələrdə yerləşən mənbələrdən istifadə edir. Bəzi hallarda, bu saytlar eyni sorğu üçün Google-un ən yaxşı 100 nəticəsi arasında heç görünmürdü.

Məsələn, araşdırma nəticələrinə görə, "Gemini" tərəfindən istifadə edilən mənbələrin orta domen reytinqi 1000-dən yuxarı idi. Bu o deməkdir ki, Sİ axtarışları insanların nadir hallarda ziyarət etdiyi səhifələrə etibar edir. Maraqlıdır ki, bu aşağı trafikli saytlara keçid informasiyanın keyfiyyətinə zərər verməmiş kimi görünür. Tədqiqata görə, GPT əsaslı modellər sosial şəbəkələrdən qaçınır, daha çox korporativ saytlara və ensiklopedik məzmuna üstünlük verir. Ümumi informasiya müxtəlifliyi səviyyəsi ənənəvi axtarış sistemlərindəki kimi qalıb. Bu, Sİ-nin məlumat keyfiyyətini qurban vermədən fərqli mənbələri necə istifadə etdiyini göstərir.

Lakin, araşdırmada Sİ axtarışlarının bir neçə zəif tərəfi də aşkarlanıb. Bu sistemlər məlumatları ümumiləşdirdiyi üçün bəzi kiçik və ya az əhəmiyyətli detallar itirilə bilər. Ən ciddi problemlərdən biri isə, süni intellekt alətlərinin vaxtla məhdudlaşan və ya sürətlə dəyişən mövzular haqqında ən aktual məlumatı təqdim etməkdə çətinlik çəkməsidir. Deməli, Sİ axtarış vərdişlərimizi kökündən dəyişsə də, istifadəçilər məlumatları yoxlayarkən ehtiyatlı olmalıdırlar.