Süni İntellekt (Sİ) Ümidləri Doğrultmur: Şirkətlər İşdən Çıxarılan Təcrübəli İşçiləri Geri Qaytarır

Süni intellektə (Sİ) böyük sərmayələr qoyulmasına baxmayaraq, bir çox şirkət əvvəllər ixtisar etdiyi keçmiş əməkdaşları yenidən işə götürməyə başlayıb. Əmək analitikası sahəsində fəaliyyət göstərən Visier şirkətinin yaydığı qlobal məlumatlar bunu açıq şəkildə göstərir. Təhlilə görə, avtomatlaşdırma texnologiyaları işçi qüvvəsini hələ gözlənilən həcmdə əvəz edə bilməyib. Bu reallıq texnologiya dünyasında yeni bir tendensiyanın başlanğıcıdır.

Visier 142 müxtəlif şirkətdə çalışan 2,4 milyon işçinin məşğulluq məlumatlarını araşdırıb. Nəticələr göstərir ki, işdən çıxarılan əməkdaşların təxminən 5,3 faizi, yəni təxminən 127 min işçi müəyyən müddətdən sonra əvvəlki işəgötürənləri tərəfindən geri qəbul edilib. Bu faizin son dövrlərdə artması, Süni İntellektin imkanları ilə bağlı ilkin nikbinliyə qarşı ciddi şübhələr yaradır.

Visierin baş analitiki Andrea Derler bu vəziyyətin şirkətlərin Sİ-nin hazırkı məhdudiyyətlərini qəbul etməyə başladığını göstərdiyini bildirir. Derlerin fikrincə, işdən çıxarılmalar üçün tez-tez Sİ avtomatlaşdırması "əsaslı səbəb" kimi göstərilsə də, hələlik bu iddianı dəstəkləyən konkret məhsuldarlıq artımı və ya maliyyə qənaəti ortaya çıxmayıb. Hazırda geniş yayılan ChatGPT, Claude və Copilot kimi süni intellekt sistemləri çox vaxt yalnız xüsusi, dar tapşırıqları avtomatlaşdıra bilir. Onlar tam ştatlı bir işçinin bütün vəzifələrini yerinə yetirə bilmirlər. Bu boşluq, şirkətləri məcbur edir ki, ümumi məhsuldarlığı qorumaq və eyni zamanda yeni texnologiyaları idarə etmək üçün təcrübəli və bilikli əməkdaşları geri çağırsınlar.

Həmçinin, menecerlərin Sİ yatırımlarının əsl xərcini tam olaraq dərk etməməsi də problem yaradır. Süni intellekt sisteminin tətbiqi aparatı, mürəkkəb məlumat sistemləri və təhlükəsizlik infrastrukturları daxil olmaqla, böyük həcmdə kapital xərcləri tələb edir. Massaçusets Texnologiya İnstitutunun (MIT) araşdırmaları da bu fikri dəstəkləyir: Təqribən 95 faiz şirkət Sİ yatırımları nəticəsində ölçülə bilən maliyyə gəliri əldə etməyib. Üstəlik, işçi qüvvəsinin ixtisarı gözləniləndən daha baha başa gəlir. Orgvue-nun məlumatlarına görə, şirkətlər qənaət etdikləri hər 1 dollar üçün orta hesabla 1,27 dollar xərcləyirlər. Bu göstərici Sİ-yə əsaslanan kadr siyasətinin hələlik maliyyə baxımından səmərəli olmadığını göstərir.