“Black Friday” endirimləri sərfəlidir, yoxsa sadəcə marketinq hiyləsidir? - RƏY

“Qara Cümə” kampaniyaları dünya miqyasında hər il daha da böyüyən bir alış-veriş aksiyasıdır. Azərbaycan bazarında da noyabrın son həftəsi müxtəlif mağazalar bu aksiyanı təşkil edir, müştəriləri cəlb etmək üçün fərqli endirimlər və xüsusi təkliflər verir. Lakin bu kütləvi alış-veriş dövründə qiymət manipulyasiyası halları da geniş yayılır. Azad İstehsalçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynovun fikrincə, bu, istehlakçıları tora salmaq üçün düşünülmüş bir marketinq fəndidir. O, satış görüntüsü yaratmaq məqsədilə bir çox mağazanın məhsulların qiymətini əvvəlcə süni şəkildə artırdığını, daha sonra isə böyük endirim adı ilə aşağı saldığını bildirir. Bu, istehlakçıların çaşqınlığına səbəb olur və kampaniyanın etibarlılığına kölgə salır. Mütəxəssislər bildirir ki, bu dövr həm həqiqi, həm də yalançı endirimlərlə dolu ola bilər, lakin təəssüf ki, aldadılma halları həqiqətdən daha çox müşahidə olunur.

Eyyub Hüseynov bu aksiyanın tarixinin 18-ci əsrə getdiyini qeyd edir və əlavə edir ki, əgər satıcılar bu gündən zərər çəksəydilər, yəqin ki, onu “Qırmızı Cümə” adlandırardılar. O, bunun məhz istehlakçılar üçün “qara gün” olduğunu söyləyir. Buna səbəb isə odur ki, bu cür kampaniyalarda çoxlu sayda yararsız, vaxtı keçmiş, ikinci əl və ya zavod defekti olan malların satışı həyata keçirilir. Biznes qurumları bu dövrə əvvəlcədən hazırlanır, ilkin olaraq qiymətləri yüksək qoyur və sonra guya endirim edir. Hüseynov vurğulayır ki, Nazirlər Kabinetinin 94 saylı qərarına görə, istehlakçının haqqı var ki, malın əvvəlki və sonrakı qiymətlərini göstərən rəsmi sənədlə tanış olsun və lazım gələrsə, məhsulu geri qaytarsın. Təəssüf ki, bu dövrdə tələb və təklifin kəskin artması nəticəsində keyfiyyətsiz xidmət və keyfiyyətsiz mal ortaya çıxır.

İqtisadçı ekspert Xalid Kərimli isə məsələyə fərqli yanaşır. O bildirir ki, "Black Friday" endirimləri ilə bağlı hər hansı qanun yoxdur, sadəcə şirkətlər könüllü şəkildə bu prosesə qatılırlar. Bu, sadəcə bir satış endirimi kampaniyasıdır və bu baxımdan gerçəkdir. Kərimli alıcıların artıq kifayət qədər ağıllı və həssas olduğunu, qiymətləri asanlıqla müqayisə edə bildiklərini deyir. O, şəxsi təcrübəsindən misal çəkərək bəzi şirkətlərin endirimlərinin həqiqi olduğunu bildirir. Əlbəttə, fırıldaqçılıq edən, reklam mesajlarını səhv ötürən və rəqabət məcəlləsini pozan şirkətlər var, lakin bu, bütün şirkətlərin belə olduğu mənasına gəlmir. Ümumilikdə, ekspertin fikrincə, “Black Friday” endirimləri kifayət qədər gerçək ola bilir.

Bu endirimlər adi kampaniyalardır, hər birinin öz qaydaları və şərtləri var. İstəyən iştirak edir, istəməyən etmir, heç kim bu fürsətlərdən faydalanmağa məcbur deyil. Azərbaycan bazarı "Qara Cümə" ilə qərbin tətbiq etdiyi praktikanı mənimsəmiş olur, lakin istehlakçılar həmişə ehtiyatlı olmalıdırlar. Endirimlər bu günlərdə ən çox mürəkkəb texniki cihazlara, paltaryuyanlara və plazma televizorlara tətbiq edilir. Buna görə də, Azad İstehsalçılar Birliyinin sədri alıcılara məhsulların keyfiyyətini mütləq yerində yoxlamağı məsləhət görür. Əgər istehlakçı hüquqları pozulsa, vətəndaşlar aidiyyəti qurumlara yazılı müraciət edə bilərlər. Bu kampaniyalar həm fürsət, həm də aldadılma riski daşıyır.