Prezident İlham Əliyevin “Kazinform”a müsahibəsi Bakı-Astana münasibətlərinin kompleks inkişaf trayektoriyasını nümayiş etdirir – Elçin Mirzəbəyli

Prezident İlham Əliyevin 2025-ci il 18 oktyabr tarixində “Kazinform” agentliyinə verdiyi müsahibə Azərbaycan-Qazaxıstan əlaqələrinin iqtisadi, nəqliyyat, enerji, mədəni və ekoloji sahələrdə geniş inkişafını göstərir. Milli Məclisin Beynəlxalq münasibətlər və parlamentlərarası əlaqələr komitəsinin üzvü Elçin Mirzəbəyli bu münasibətləri şərh edib. O qeyd edib ki, bu əlaqələr indi sadəcə intensiv diplomatik danışıqlar kimi yox, dərin iqtisadi inteqrasiya və regional dayanıqlı inkişaf modeli kimi xarakterizə olunur.

Ölkələrarası iqtisadi əməkdaşlığın dinamikası xüsusilə son illərdə əhəmiyyətli dərəcədə yüksəlib. Qazaxıstan kapitalı ilə Azərbaycanda fəaliyyət göstərən təxminən 250 kommersiya strukturu qarşılıqlı etimadın və əlverişli investisiya mühitinin göstəricisidir. İqtisadi əlaqələrin sürətli artımı rəqəmlərdə də əks olunur: 2024-cü ildə əmtəə dövriyyəsi 470 milyon dollara, 2025-ci ilin ilk səkkiz ayında isə 547 milyon dollara çatıb. Bu artımda əsas amil Orta Dəhlizin effektiv istifadəsidir. Nəqliyyat-logistika sisteminin müasirləşdirilməsi və infrastrukturun qarşılıqlı əlaqəsi burada böyük rol oynayır. Azərbaycan və Qazaxıstan arasında həyata keçirilən “2022–2027-ci illər üçün Yol Xəritəsi” bu inteqrasiyanın əsas strateji sənədlərindən biridir. Türkiyə, Azərbaycan və Qazaxıstan ərazilərindən keçən bu dəhliz Avropa ilə Asiya arasında yeni nəqliyyat arteriyası halına gəlir. Burada vahid tarif siyasəti, logistika mərkəzlərinin inkişafı və yük axınının yaxşılaşdırılması kimi mexanizmlər hər iki ölkənin iqtisadi maraqlarına xidmət edir.

Enerji əməkdaşlığı sahəsində də ciddi nəticələr əldə olunub. SOCAR və “KazMunayQaz” arasında imzalanmış Aktau–Ceyhan marşrutu üzrə illik 1,5 milyon ton Qazaxıstan neftinin tranziti ilə bağlı saziş Xəzər regionunda enerji təhlükəsizliyi sistemini möhkəmləndirir. Aktau və Ələt limanlarının yenilənməsi və logistika imkanlarının genişləndirilməsi bu marşrutun faydalılığını artırır. İnfrastruktur sahəsində nəzərdə tutulan ən vacib layihələrdən biri də Xəzər dənizinin dibi ilə sualtı fiber-optik kommunikasiya xətlərinin çəkilməsidir. 2025-ci ilin martında Bakıda imzalanan müqaviləyə görə, bu layihə 2026-cı ilin sonuna qədər başa çatacaq. Bu, regionda rəqəmsal inteqrasiyanın yeni mərhələsini başladacaq, iqtisadi rəqabət qabiliyyətini artıracaq və texnoloji müstəqillik baxımından strateji üstünlük yaradacaq. İki ölkə arasında yaşıl enerji sahəsində əməkdaşlıq da genişlənir. Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanın birgə imzaladığı sazişlər bərpaolunan enerji mənbələrinin inkişafına və karbon emissiyalarının azaldılmasına yönəlib.

Parlamentarinin sözlərinə görə, Azərbaycan-Qazaxıstan əməkdaşlığının mədəni və humanitar tərəfləri də paralel inkişaf edir. 2023 və 2024-cü illərdə qarşılıqlı keçirilmiş Mədəniyyət Günləri xalqlar arasında mədəni körpülərin möhkəmlənməsinə kömək edib. Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində həyata keçirilən mədəni və elmi təşəbbüslər Türk birliyinin ideya-mədəni gücünü artırır. Müsahibədə xüsusi yer tutan məsələlərdən biri də Xəzər dənizində ekoloji tarazlığın pozulmasıdır. Su səviyyəsinin azalması və dayazlaşma prosesi həm ekoloji, həm də iqtisadi təhlükə yaradır. Dövlət başçısı vurğulayıb ki, Xəzəryanı ölkələr arasında elmi informasiya mübadiləsinin gücləndirilməsi və koordinasiyalı tədbirlər planının hazırlanması qaçılmaz bir zərurətdir. Mahiyyət etibarilə, Azərbaycan-Qazaxıstan əlaqələri bu gün iqtisadi və diplomatik tərəfdaşlıqla yanaşı, mədəni, elmi və ekoloji birliyə əsaslanan çoxşaxəli inteqrasiya modelidir.