Valyuta əməliyyatlarında dollarlaşma bir il öncəki dövrlə müqayisədə azalaraq 28,5 %-ə enib – Taleh Kazımov

Mərkəzi Bankın sədri Taleh Kazımov Milli Məclisin plenar iclasında çıxış edərək 2026-cı il dövlət büdcəsi layihəsi haqqında fikir bildirib. O, ölkənin valyuta bazarında və bank sektorunda müşahidə edilən mövcud vəziyyəti təhlil edib. Kazımovun sözlərinə görə, 2025-ci ilin sonundan etibarən valyuta bazarında sabitlik qorunacaq. İlin sonuna yaxın məzənnənin iqtisadi əsaslarla təxminən 6 faiz ətrafında formalaşacağı gözlənilir.

Ən vacib məqam rezidentlərin valyuta əməliyyatlarında dollarlaşma səviyyəsinin əhəmiyyətli dərəcədə azalmasıdır. Mərkəzi Bank 2022-ci ildən başlayaraq ötürmə mexanizmini gücləndirmək üçün islahatlar həyata keçirib. Bu addımlar iqtisadiyyatda dollarlaşma səviyyəsinin azalmasına səbəb oldu. Dollarlaşma bir il əvvəlki dövrlə müqayisədə 28,5 faizə enib. Bu rəqəm tarixdə qeydə alınan ən aşağı göstəricidir. Bu dinamika həm gözləntilərin sabit olduğunu, həm də manata olan inamın artdığını göstərir. Bundan əlavə, neft və qeyri-neft seqmentləri üzrə valyuta bazarına təsir edən tendensiyalar balanslaşdırılıb. Cari əməliyyatlar hesabının profisitli qalması və iqtisadi gözləntilərin düzgün idarə edilməsi valyuta bazarında tarazlığı gücləndirən əsas amillərdir. Banklararası likvidlik göstəricisi indeksi faiz dərəcələri baxımından ilk dəfə olaraq Mərkəzi Bankın faiz dəhlizinə yaxınlaşmağa başlayıb. Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı milli valyutada indeksə bağlı istiqraz buraxılışına başlayıb, 50 milyon manatlıq istiqraz artıq açıq təklif yolu ilə yerləşdirilib. Bu hal manat indeksinin etibarlı istinad dərəcəsi olduğunu təsdiqləyir.

Mərkəzi Bankın sədri bank sektorunun vəziyyətinə də toxunub. O bildirib ki, sektor 2023-2025-ci illərdə sabit fəaliyyət göstərib. Cari ildə bank kapitallarının adekvatlıq səviyyəsi 11,7 faiz, likvidlik isə 160 faiz olub. Kapital rentabelliyi 18,5 faiz təşkil edir. Bu göstəricilər bank sektorunun risklərə davamlı olduğunu və real sektora maliyyə dəstəyini gücləndirdiyini göstərir. 10 ayın nəticələrinə görə, bank sektorunun kredit portfeli 1,9 faiz genişlənərək 4 milyard manata qədər artıb. Kredit portfelində biznes kreditlərinin payı 50 faizdən çoxdur. Bank sektorunun kredit vermə potensialı 20,8 milyard manat təşkil edir ki, bu da real sektorun maliyyə resurslarına geniş çıxış imkanlarını dəstəkləyir.

Əhalinin əmanətlərində də müsbət dəyişikliklər qeydə alınıb. Sektor üzrə depozitlər 6 faiz artaraq 49,2 milyard manata çatıb. Depozitlərin 73,3 faizi əmanətlərdən ibarətdir; bunun 15,5 milyard manatı birbaşa əhalinin əmanətləridir. Əhalinin xarici valyutada əmanətləri 8,7 faiz, müddətli əmanətləri isə 15,6 faiz artıb. Son üç ildə müddətli əmanətlər orta hesabla 20 faiz artım nümayiş etdirib.