Bahçəlinin Şimali Kipri "82-ci Vilayət" Etmək Təklifi – Kipr Türkləri Nə Düşünür?

Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının (MHP) sədri Dövlət Bahçəli Şimali Kiprdə 19 oktyabr tarixində keçirilən prezident seçkilərindən sonra bir-birinin ardınca səs-küylü çıxışlar etdi. Cümhuriyyətçi Türk Partiyasının (CTP) namizədi Tufan Ərhürmanın böyük fərqlə qələbə qazanmasından sonra Bahçəli Şimali Kiprin Türkiyəyə birləşməli olduğunu bildirdi. Bahçəli bu qərarı bölgə parlamenti tərəfindən qəbul edilməsini “həyat-ölüm məsələsi” kimi qiymətləndirdi. O, Türkiyənin 81-ci vilayətinin Düzcə olduğunu xatırladaraq, “82-ci vilayətinin də Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti (ŞKTC) olması lazım olduğunu” vurğuladı. Bahçəli seçkiyə qatılımın azlığını əsas gətirərək, “Kipr Türklüyünün taleyi bu qatılımla təmsil edilə bilməz” dedi. Lakin onun bu çağırışı Şimali Kipr siyasətçiləri və ictimaiyyəti tərəfindən dərhal sərt reaksiyalarla qarşılandı. Onlar bu addımı ŞKTC xalqının milli iradəsinə müdaxilə və hörmətsizlik kimi qəbul etdilər.

Seçkilərin qalibi Tufan Ərhürman öz kampaniyasında Kipr probleminin həlli üçün "federal həll modelini" müdafiə edirdi. Bu model Kipr Türklərinin "bərabər və təsisçi tərəfdaş" kimi yer almasını nəzərdə tutur. Ərhürman, iki dövlətli həll yolunun Kipr Türklərinin beynəlxalq səviyyədə tanınmasını asanlaşdırmayacağını, əksinə, onların təcrid olunmasını qalıcı edəcəyini söyləmişdi. Bahçəli isə federasiyaya qayıdışı qətiyyətlə rədd etdi. O, ŞKTC-də federasiyanın Suriyada da federasiya istəyən gücləri təşviq edəcəyini və bunun Türkiyə üçün qəbuledilməz olduğunu iddia etdi. Bahçəli, buna görə də, ən doğru qərarın ŞKTC-nin Türkiyəyə qatılması olacağını müdafiə etdi. Maraqlıdır ki, Türkiyə Cümhuriyyətinin Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan isə Bahçəlinin mövqeyinin əksinə, Tufan Ərhürmanı təbrik etdi və bu seçkilərin Şimali Kiprdə “demokratik yetkinliyin” göstəricisi olduğunu qeyd edərək, Ərhürmanı Ankaraya dəvət etdi.

Bahçəlinin açıqlamaları Şimali Kipr siyasət dairələrində böyük narazılıq doğurdu. Federasiya ideyasını dəstəkləyən dairələr Bahçəlini xüsusilə tənqid etdi. Şimali Kiprdəki heç bir siyasi partiya Bahçəlinin "82-ci vilayət" təklifinə açıq dəstək vermədi. CTP millət vəkillərindən Sami Özuslu, Dövlət Bahçəlinin çıxışı ilə əlaqədar danışarkən, “Burada xalqın iradəsinə qarşı hörmətsizlik var. Belə yanaşmaları doğru hesab etmirəm,” dedi. Özuslu, Bahçəlinin sözlərinin daha çox Türkiyənin daxili siyasətinə aid olduğunu düşünürdü. O, Kiprin təəssüf ki, Türkiyədə siyasətin alətinə çevrildiyini, siyasətçilərin öz tərəfdarlarına mesaj vermək üçün Kipr problemini istifadə etməyə çalışdıqlarını qeyd etdi. Özuslu həmçinin xəbərdarlıq etdi ki, Türkiyənin rəsmən tanıdığı bir ölkəyə qarşı “Birləşdirəcəyik” kimi mesajlar vermək, dünyaya ŞKTC-nin müstəqil deyil, asılı bir qurum olduğu mesajını verir və bu, həm daxili, həm də Türkiyənin xarici siyasəti üçün təhlükəlidir.

Koalisiya hökumətinin böyük tərəfdaşı olan Milli Birlik Partiyasının (UBP) Mərkəzi İdarə Heyətinin üzvü Mahmud Toray Hüdavərdi də Bahçəlinin fikirlərinə qarşı çıxdı. O, "Bir gün Kipr Türk Dövləti deyirlər, bir gün 82-ci vilayət olsun deyirlər; artıq biz də çaşdıq. Hörmətli Türkiyə Cümhuriyyəti səlahiyyətliləri, bura Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətidir. Burada bir dövlət var," deyərək cavab vermişdi. Bayraq Radio Televiziyasından (BRT) jurnalist Fatma Arpalıqlı isə seçki nəticələrinin Kipr Türk xalqının siyasətçilərə açıq mesajı olduğunu bildirdi: Sülhə və razılığa çatmaq üçün danışıqlar masasını heç vaxt tərk etməmək lazımdır. Kipr Türk xalqı əslində münaqişə deyil, sülh mədəniyyəti ilə mövcud olan bir cəmiyyətdir. CTP Lefkoşa millət vəkili Ürün Solyalı isə Kipr Türklərinin Bahçəlinin sözlərinə görə “incidiyini” söylədi. Solyalı, xalqın öz ayaqları üstündə dura bilən, özünü idarə edə bilən, həqiqətən də beynəlxalq arenada subyekt ola biləcək bir quruluşa qovuşmaq arzusunda olduğunu vurğuladı. O, sandıqdan çıxan 63% səs nisbətinin xalqın iradəsinə hörmət edilməsi tələbini ifadə edən vacib bir mesaj olduğunu qeyd etdi.