“Nezavisimaya qazeta”: Paşinyan kəskinləşməyə doğru gedir

Sentyabrın 5-də Rusiyanın “Nezavisimaya qazeta” qəzeti “Nikol Paşinyan kəskinləşməyə doğru gedir” başlıqlı məqalə dərc edib.

Həmin məqaləni təqdim edirik:

Yerevan Bakı ilə münaqişədə kəskinləşmədə oynayır. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan avqustun sonunda Dağlıq Qarabağa səfər edib. Onun qondarma ”respublika”nın prezidenti Araik Arutyunyanla görüşü keçirilib və tərəflər hərbi əməkdaşlığı müzakirə ediblər. Bu, Ermənistan və Azərbaycan arasında davam edən hərbi qarşıdurma fonunda baş verib: toqquşmalar iyul ayındakı kimi kəskin olmasa da, vaxtaşırı atəş və təxribat xarakterli hücumlar baş verir. Bununla belə, səfər Azərbaycan tərəfi üçün həssas bir gündə - avqustun 30-da Qubadlı rayonunun işğalı günündə reallaşıb. Eyni zamanda, Yerevan Rusiyanı və KTMT-nin digər ölkələrini öz tərəfindən münaqişəyə cəlb etməyə çalışır. Lakin bu günə qədər bu cəhdlər uğursuzluqla nəticələnib.

Xatırladaq ki, iyulun ortalarında Ermənistan-Azərbaycan dövlət sərhədində döyüşlər baş verib. Atışma bir neçə gün davam edib və çox sayda insan tələfatı ilə nəticələnib. İndi vəziyyət sakitləşib, amma gərginlik davam edir. Belə ki, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin mətbuat xidmətindən bildirildiyi kimi, avqustun 23-ü səhər Ermənistan silahlı qüvvələrinin diversiya-kəşfiyyat qrupu cəbhə xəttini keçməyə cəhd göstərib. Rəsmi Bakının məlumatına görə, erməni təxribat qrupunun komandiri baş leytenant Qurgen Alaverdyan döyüş zamanı əsir götürülüb.

Yerevan eskalasiyanın Azərbaycanın hərəkətlərindən qaynaqlandığını israr edir. İyulun 12-də Ermənistan Müdafiə Nazirliyi bildirib ki, guya Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçuları naməlum səbəblərdən “UAZ” markalı nəqliyyat vasitəsilə Ermənistan Respublikasının dövlət sərhədini keçməyə çalışıblar. Lakin diqqət çəkən məqam odur ki, Ermənistanın hakimiyyət orqanları bu versiyaya özləri də şübhə edirlər. Hətta yerli jurnalistlər hökumətin iclasında Paşinyanın vəziyyətin gərginləşməsinə səbəb olan “UAZ”-a atəş açmağın zəruriliyini sual altına qoyduğunu görəndə təəccübləndilər. Baş nazir güman edib ki, bəlkə də azərbaycanlıların məqsədi hərbçilərin təkid etdiyi kimi, mövqelərini ələ keçirmək yox, itirilmiş maşını qaytarmaq idi. Həqiqətən, avtomobilin hərəkətini hərbi hücum əlaməti hesab etmək mümkün deyil - bunun üçün zirehli texnikadan istifadə etmək daha məntiqlidir.

Bu qəribə versiyanın irəli sürülməsi erməni ordusunun Rusiya XİN-in başçısı Sergey Lavrovun dediyinə və iyul döyüşlərinə səbəb olduğuna inandığı təqdirdə, “əsassız əməllərinə” görə çalışdığı işlərin nə dərəcədə uzlaşması üzərində düşünməyə vadar edir. Üstəlik, Ermənistanın hərbi kəşfiyyatı xüsusilə açıq şəkildə geriləyir. Bu yaxınlarda keçirilmiş mətbuat konfransında Ermənistanın keçmiş prezidenti Serj Sarkisyan Yerevanda 2016-cı ilin aprelində dövlət başçısı olduğu zaman baş verən əvvəlki eskalasiyanın başlanğıcını qaçırdıqlarını açıq şəkildə bildirib. “Bəli, bu, bizim kəşfiyyatımızın çatışmazlığıdır”, - deyə sabiq prezident etiraf edib. Avqustun 23-də Azərbaycan hərbçiləri döyük zamanı erməni kəşfiyyat qrupunun komandirini əsir götürdüyü vaxt baş verən insident, həmçinin Ermənistan ordusunun “peşəkar” hazırlıq səviyyəsini, bölmələrinin hərəkətlərini gizlətmək və ərazidə hərəkət etmək qabiliyyətini sual altına qoyub.

Yerevanın mövqeyi kontekstində Rusiyanın Xarici İşlər naziri Sergey Lavrovun son şərhləri diqqət çəkir. “Trud” qəzetinə verdiyi müsahibəsində o, aşağıdakı hadisələr zəncirinin iyuldakı sərhəd münaqişəsinə təkan verdiyini bildirərək deyib: “Ermənistan tərəfinin Azərbaycanın ixrac boru kəmərlərindən 15 kilometr məsafədə yerləşən köhnə sərhəd-keçid məntəqəsini bərpa etmək qərarı birilərində yüksək narahatlıq doğurdu, digərlərində isə əsassız əks reaksiyaya səbəb oldu və yekunda ən gözlənilməz nəticələrlə qarşıdurma çarxını işə saldı”. Maraqlıdır ki, başlanğıc amil kimi yenə də “erməni tərəfinin qərarı” göstərilib.

Sentyabrın 1-də S.Lavrov əminliyini bildirib ki, münaqişənin hər iki tərəfi ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrlərinin təmsilçilərinin regionda təşkil etdikləri görüşlərin bərpasında maraqlıdır. “Bizim mövqeyimiz təqribən 18 il ərzində qazanılan sənədlər kompleksinə əsaslanır”, - deyə hər şeyə sıfırdan başlamaq zərurətinə tərəddüd edən nazir bəyan edib. Bu, mövcud baza və təkliflər əsasında danışıqlar prosesinə qayıtmaq deməkdir. Buna görə də onun formatını və mahiyyətini dəyişmək cəhdləri, o cümlədən Stepanakerti tərəf qismində danışıqlara cəlb etmək və Yerevandan səslənən “ərazilərin sülhlə dəyişdirilməsi” kimi qəbul edilmiş formul dəstək qazanmır: həqiqətən, o halda ümumiyyətlə aydın olmayacaq ki, Bakı Yerevan ilə nə barədə razılığa gəlsin. Bundan əlavə, Paşinyanın Qarabağa səfərindən dərhal sonra qondarma “respublika”nın xarici işlər naziri bildirib ki, ATƏT-in Minsk qrupunun formatında danışıqlar prosesinin bazası sayılan Madrid prinsipləri daha müzakirə olunmur. O, faktiki olaraq Sergey Lavrovun 1 sentyabr tarixli bəyanatını təkzib edib. Qarabağ ermənilərinin lideri Araik Arutyunyan öz növbəsində ümumiyyətlə erməniləri “xəyal qurmamağa” və “müharibəyə hazırlaşmağa” səsləyib.

Paşinyanın Dağlıq Qarabağa “qırğı” kimi səfəri bu formatda dialoqa çətin ki, şərait yaradar. Onun özünün dolayı səbəbləri ola bilər. Koronavirus pandemiyası fonunda Ermənistandakı iqtisadi və siyasi vəziyyətin pisləşməsi hakimiyyət orqanlarını daxili problemlərdən diqqəti yayındırmaq üçün hücum xarakterli, daha kəskin xarici siyasət aparmağa məcbur edir.

Bununla bərabər, Ermənistanda ölkənin Milli Təhlükəsizlik Xidmətinin sabiq rəhbəri, müxalif “Vətən” partiyasının lideri Artur Vanetsyanın güclənməsi müzakirə olunur. Hesab edilir ki, o, Rusiyanın müəyyən dairələri tərəfindən dəstəklənir. Vanetsyan bu yaxınlarda erməni müxalifətinin geniş danışıqları barədə xəbər verib. Yeganə məqsəd Paşinyan hakimiyyətindən mümkün qədər tez yaxa qurtarmaqdır. Bütün bunlar qonşu respublika ilə münaqişədə getdikcə daha düşüncəsiz hərəkətlərə yol verən erməni rəhbərliyini açıq-aşkar qıcıqlandırır.