2025-ci İl Texnologiya Sektorunda Kütləvi İxtisarların Tam Siyahısı: Süni İntellekt İşçi Qüvvəsini Necə Dəyişir?

2025-ci il texnologiya sektorunda işçi ixtisarları dalğasının hələ də güclü şəkildə davam etdiyini göstərir. Müstəqil ixtisar izləyicisi Layoffs.fyi-nin məlumatına görə, keçən il 549 şirkətdə 150 mindən çox iş yeri ləğv edilmişdi. Bu il indiyə qədər texnologiya sahəsində 22 mindən çox işçi işsiz qalıb, bunun da 16,084-ü tək Fevral ayında baş verib. Şirkətlər süni intellektə (Sİ) və avtomatlaşdırmaya keçdikcə, bu ixtisarlar dalğası innovasiyaların inkişafı fonunda işçi qüvvəsinə və insanlara təsirini göstərir. Bu siyahı 2025-ci ildə texnologiya sənayesində baş verən bütün məlum işdən çıxarılmaları əhatə edir və sektorda baş verən struktur dəyişikliyinin miqyasını anlamağa kömək edir.

2025-ci ilin doqquz ayı ərzində müşahidə edilən kütləvi ixtisarların sayı texnologiya sənayesindəki qeyri-sabit vəziyyəti əks etdirir. Verilən məlumatlara əsasən, ən böyük işçi kəsintiləri Aprel (24,500-dən çox işçi), İyul (16,142 işçi) və Fevral (16,234 işçi) aylarında qeydə alınıb. Aylıq ixtisar rəqəmləri belə formalaşmışdır: Yanvar-2,403; Fevral-16,234; Mart-8,834; Aprel-24,500+; May-10,397; İyun-1,606; İyul-16,142; Avqust-6,002; Sentyabr-2,205. Təkcə Aprel və İyul aylarında on minlərlə işçinin ixtisar edilməsi, aparıcı texnologiya nəhənglərinin xərcləri azaltmaq və əməliyyatları yenidən qurmaq üçün nə qədər sərt addımlar atdığını göstərir. Oktyabr ayında da bir çox şirkət restrukturizasiya, Sİ-yə yönəlmə və makroiqtisadi problemlər səbəbindən işçi sayını azaltmağa davam edib.

Oktyabr ayında baş verən ixtisarlar arasında bir neçə əsas nümunə var. Məsələn, elektrikli nəqliyyat vasitələri (EV) bazarındakı geriləmə səbəbindən Rivian işçi qüvvəsinin 4%-ni (600 nəfər) ixtisar etdi və bu, onların il ərzindəki üçüncü ixtisarı idi. Meta, əsas Sİ kadrlarına toxunmadan, Sİ infrastrukturunda və məhsul rollarında təxminən 600 işçini işdən çıxardı. Yarımkeçirici avadanlıq istehsalçısı olan Applied Materials, ABŞ-ın ixrac nəzarətini sıxlaşdırması fonunda əməliyyatları sadələşdirmək məqsədilə 1,400 işçini (ümumi işçi qüvvəsinin 4%-i) ixtisar etməyi planlaşdırır. Həmçinin, Google bulud bölməsində 100-dən çox dizayn rolunu ləğv edərək, diqqəti Sİ investisiyalarına yönəltdi. HR və əmək haqqı proqramları təminatçısı Paycom isə 500-dən çox əməkdaşın avtomatlaşdırma və Sİ sayəsində işdən çıxarıldığını bildirdi.

Sentyabr ayında da bu tendensiya davam etmişdir. Avropanın ən böyük yemək çatdırılma şirkəti olan Just Eat, avtomatlaşdırmadan daha çox istifadə etdiyi üçün 450 işçisini, o cümlədən müştəri xidmətləri və satış şöbələrindəki işçiləri işdən azad etdi. Freelancer bazarı Fiverr, daha çevik və Sİ-yə fokuslanmış bir şirkətə çevrilmək üçün təxminən 250 işçini (işçi qüvvəsinin 30%-i) ixtisar etməyi qərara aldı. Elon Musk-ın xAI şirkəti isə ixtisaslaşdırılmış Sİ-yə keçidlə əlaqədar məlumat qeydetmə qrupunun təxminən üçdə birini, yəni 500 nəfəri ixtisar etdi. Texnologiya nəhəngləri olan Oracle və Salesforce da böyük kəsintilər etdilər. Salesforce, San Fransisko mənzil-qərargahında 262 iş yerini ləğv etdi; bu, şirkət rəhbərinin Sİ-nin müştəri dəstəyi rollarını avtomatlaşdırma potensialından bəhs etməsindən qısa müddət sonra baş verdi. Bundan başqa, Windsurf, Yotpo, Peloton və Kaltura kimi şirkətlər də Avqust ayında əməliyyat xərclərini azaltmaq məqsədilə kütləvi ixtisarlar həyata keçirdilər.

Ümumilikdə, 2025-ci ilin ilk aylarından etibarən müşahidə edilən kəsintilər texnologiya sənayesində dərin və sürətli bir restrukturizasiyanın əlamətləridir. Təkcə İyulda Microsoft 9,000 işçini, yanvarda isə Wayfair 730 işçini ixtisar etdi. Intel, Aprel ayında 21,000-dən çox işçini işdən çıxarmağı planlaşdırdığını açıqlamışdı. Bu addımların əsas səbəbləri, xərcləri idarə etmək, əməliyyatları sadələşdirmək və investisiyaları Sİ kimi gələcək sahələrə yönəltməkdir. Indeed və Glassdoor da əməliyyatları birləşdirmək və Sİ-yə diqqəti artırmaq üçün ümumilikdə 1,300 işçini işdən azad etdi. Bütün bu faktlar göstərir ki, kütləvi ixtisarların əsas hərəkətverici qüvvəsi kimi xərclərin azaldılması deyil, həm də süni intellektin biznes modellərini kökündən dəyişməsi prosesi dayanır.