AB və ABŞ arasında tarixi ticarət anlaşması imzalandı

27 iyul 2025-ci ildə Şotlandiyada ABŞ və Avropa Birliyi aylar davam edən danışıqlardan sonra tarixi bir ticarət müqaviləsi imzaladılar. ABŞ Prezidenti Donald Trump və Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyen tərəfindən elan olunan razılaşma iki tərəf arasındakı artan ticarət gərginliyini azaltmağı hədəfləyir.

Yeni qaydalar avtomobil, enerji və müdafiə sənayesi kimi yüksək həcmli sektorlara birbaşa təsir göstərir. Anlaşmanın ən diqqət çəkən müddəası Avropadan ABŞ-a idxal olunan mallara tətbiq olunan yeni 15% gömrük rüsumudur. Trump administrasiyası əvvəllər bu nisbətin 30%-ə qədər artırılacağını təhdid etmişdi. Xüsusilə Almaniya və Fransa avtomobil istehsalçılarına təsir edən əvvəlki 27.5% gömrük rüsumu bu yeni müqavilə ilə əhəmiyyətli dərəcədə azaldılıb.

Avropa tərəfi bu nisbəti kompromis əsası kimi görür, ABŞ tərəfi isə ticarət balansını yaxşılaşdırmaq üçün addımlar atıldığını vurğulayır. Anlaşma yalnız gömrük rüsumları ilə məhdudlaşmır. Avropa Birliyi növbəti üç il ərzində ABŞ-dan ümumilikdə 750 milyard dollar dəyərində enerji və yarımkeçirici məhsulları alacaq. Bunların arasında neft, təbii qaz və nüvə yanacağı kimi strateji əhəmiyyətli maddələr ön plana çıxır. Bundan əlavə, AB Avropada 600 milyard dollarlıq birbaşa investisiya yatıracaq. Bu investisiyaların əksəriyyəti müdafiə sənayesinə yönəldiləcək. Buraya hərbi texnika, kiber təhlükəsizlik infrastrukturu və birgə istehsal layihələri daxildir.

Trump müqaviləni tarixdə bağlanmış ən böyük ticarət müqaviləsi adlandırdı. Gömrük rüsumuna məruz qalan məhsullar da dəqiqləşdirildi. Təyyarələr və hissələri, bəzi kimyəvi maddələr, generik dərmanlar, yarımkeçirici istehsal avadanlığı, bəzi kənd təsərrüfatı məhsulları və təbii ehtiyatlar müqavilə çərçivəsində rüsumlardan azaddır. Lakin, tərəflər hələlik spirtli içkilər, polad və alüminium kimi bəzi məsələlər üzrə razılığa gəlməyiblər. Xüsusilə Avropa tərəfi polad və alüminium üzərindəki mövcud 50% gömrük rüsumunun saxlanılmasını tənqid edir. Avropa tərəfi bu maddələr üçün kvota sisteminə keçməyi təklif etsə də, danışıqlar davam edir.

Anlaşma ümumilikdə transatlantik ticarətdə sabitliyin gücləndirilməsini və investisiya iqliminin aydınlaşdırılmasını hədəfləyir. Lakin, Avropada bəziləri 15% gömrük rüsumunu hələ də yüksək qiymətləndirirlər və ABŞ-a investisiyaların Avropa iqtisadiyyatında balanssızlıq yarada biləcəyini iddia edirlər. Lakin, qlobal bazar ekspertləri bu müqavilənin, xüsusilə avtomobil və enerji sektorlarında yeni ixrac və əməkdaşlıq imkanları yarada biləcəyini söyləyirlər.