Atom Enerjisi İstehsalı Rekord Səviyyəyə Çatıb

2024-cü ildə qlobal atom enerjisi istehsalı yeni bir rekorda çatıb. İki illik azalmadan sonra, əsasən Çinin yeni reaktorlarının sayəsində atom enerjisi 2677 teravat-saatlıq zirvəyə yüksəlib. Ancaq bu yüksəlişin davam edib-etməyəcəyi ilə bağlı ciddi narahatlıqlar var.

Atom enerjisinin gələcəyi köhnələn qurğular, investisiya çatışmazlığı və layihələrdəki fasilələr səbəbindən qeyri-müəyyən qalır. Qlobal enerji istehsalında atom enerjisinin payı 1996-cı ildəki 17,5 faizdən 9 faizə düşüb. Hətta bu səviyyəni 2030-cu ilədək saxlamaq üçün mövcud planlardan əvvəl 44 yeni reaktorun istismara verilməsi lazımdır. Bu, son onillikdəki illik istismara vermə sürətindən iki yarım dəfə çoxdur.

Atom layihələrindəki yavaş irəliləyiş və gecikmələr sektorun inkişafını məhdudlaşdıran ən əhəmiyyətli amillərdəndir. Hazırda tikilən 63 reaktordan 32-si Çindədir. Bu layihələrin 22-26-sında gecikmələr var. 2020-ci ildən bəri başlanan 45 tikinti layihəsindən 44-ü Çin və ya Rusiya əsaslı dövlət şirkətləri tərəfindən həyata keçirilib. Bu layihələr Misir və Türkiyə kimi ölkələrdə davam edir.

Bərpa olunan enerji mənbələri və enerji saxlama texnologiyaları da atom enerjisinin rəqabət qabiliyyətinə təsir göstərir. 2024-cü ildə bərpa olunan enerjiyə 728 milyard dollarlıq investisiya atom enerjisinə olan investisiyanın 21 qatını təşkil edib. Həmçinin, bərpa olunan enerji güc əlavələri baxımından atom enerjisindən 100 dəfə sürətlə artıb. Batareya qiymətləri düşərkən, atom elektrik stansiyalarının qiymətləri artmaqda davam edir.

Hesabata görə, COP28 iqlim sammitində 2050-ci ilədək atom enerjisi gücünü üç dəfə artırmaq barədə verilən vədlərə baxmayaraq, yaxın gələcəkdə intensiv atom investisiya fəaliyyətinin gözlənilməməsi və qlobal enerji istehsalında atom enerjisinin payının daha da azalması ehtimalı var.