İlon Maskın “Robot Ordusu” Narahatlığı: Tesla Rekord Satışlara Baxmayaraq Niyə Gəlir İtirdi?

Tesla şirkəti 2025-ci ilin əvvəlində yaşanan çətinliklərdən sonra rekord satış rübü ilə vəziyyəti bir az yaxşılaşdıra bildi. Buna baxmayaraq, şirkətin baş direktoru İlon Maskın diqqəti avtomobil biznesindən daha çox "robot ordusu" qurmağa və illərdir yerinə yetirilməyən özü-idarə olunan avtomobillər (self-driving) vədinə yönəlib. Mask bu hədəflərə çatmalıdır ki, Tesla-nın ona verməyi planlaşdırdığı 1 trilyon dollarlıq təzminat paketinin tam dəyərini əldə edə bilsin.

Tesla-nın hazırkı avtomobil istehsalı ilə Maskın hədəflədiyi süni intellekt mərkəzli gələcək biznes modeli arasındakı gərginlik bu rübdə daha aydın göründü. Şirkət 2025-ci ilin üçüncü rübündə rekord sayda avtomobil təhvil verdi. Bu, əsasən ABŞ-da federal elektromobil vergi güzəştlərinin bitməzdən əvvəl müştərilərin kütləvi tələbi sayəsində mümkün oldu. Lakin rekord satışlar daha böyük gəlirlə nəticələnmədi. Əslində, Tesla-nın üçüncü rübdəki xalis mənfəəti keçən ilin eyni rübündəkindən 37% daha aşağı idi.

Tesla üçüncü rübdə 497,099 avtomobil göndərərək, bir ildən çox müddətdə ən yaxşı nəticəsi olan 21.2 milyard dollar avtomobil gəliri əldə etdi. Şirkətin mənfəəti isə cəmi 1.4 milyard dollar təşkil etdi, bu da ikinci rüblə müqayisədə yalnız 200 milyon dollar artım deməkdir. Şirkət səhmdarlara yazdığı məktubda mənfəətin aşağı düşməsinin səbəblərindən birinin əməliyyat xərclərinin kəskin artması (keçən ilin üçüncü rübü ilə müqayisədə 50% artım) olduğunu bildirdi. Bu artım süni intellekt (AI) və digər tədqiqat-inkişaf layihələrinə sərf edilən vəsaitlər, eləcə də təxminən 240 milyon dollarlıq "yenidənqurma" xərcləri ilə əlaqəli idi. Bu yenidənqurma xərcləri böyük ehtimalla şirkətin altı illik Dojo superkompüter layihəsinin dayandırılması ilə bağlıdır. Maliyyə departamentinin rəhbəri Vaybhav Taneja isə gömrük tarifləri səbəbindən mənfəətin təxminən 400 milyon dollar zərər gördüyünü qeyd etdi.

Mask bildirir ki, Tesla süni intellekti real dünyaya gətirdiyi üçün kritik dönüş nöqtəsindədir. O, şirkətin Tam Özünü İdarəetmə (Full Self-Driving) və Robotaksi layihələrini kütləvi şəkildə genişləndirməyə başladığını və bunun nəqliyyatın təbiətini əsaslı şəkildə dəyişəcəyini söyləyir. Gələcək illərdə "Cybercab"ın istehsalına başlamaq da daxil olmaqla, süni intellekt və robotlara edilən böyük diqqət 2026-cı ildə kapitallaşma xərclərini əhəmiyyətli dərəcədə artıracaq. Həmçinin, Mask humanoid robot Optimus-un tarixdə ən çox satılan məhsul olacağına iddia edir və bunun yoxsulluğu aradan qaldıran və hətta "inanılmaz cərrah" kimi çıxış edən bir dünya yarada biləcəyini deyir. Lakin o, Optimus-u bazara çıxarmağın olduqca çətin bir iş olduğunu da etiraf etdi; robotun üçüncü versiyasının istehsalına isə 2026-cı ilin birinci rübündə başlanıla bilər.

Bütün bu hadisələr Maskın $1 trilyonluq səhm paketinin səhmdarlar tərəfindən səsverməyə qoyulması fonunda baş verir. Məsləhətçi qruplar (ISS və Glass Lewis) bu ödəniş paketinə qarşı çıxsa da, Maskın əvvəlki cəhdlərdə böyük dəstək alması səbəbindən paketin qəbul edilməsi ehtimalı yüksəkdir. Mask, paket təsdiqlənməsə, Tesla-dan uzaqlaşacağı ilə hədələyir. O, bu təzminat paketində puldan çox səsvermə nəzarətinə sahib olmağın vacibliyini vurğulayır. Mask "Mən burada robot ordusu qurub, sonra isə heç bir biliyi olmayan ISS və Glass Lewis kimi məsləhətçi qrupların absurd tövsiyələri ucbatından vəzifəmdən uzaqlaşdırılmaq istəmirəm. Bu adamlar korporativ terrorçulardır," deyərək narahatlığını ifadə etdi.