Xəzərin akvatoriyası 36 min kvadrat kilometr azaldı

Xəzər dənizinin səviyyəsi son on səkkiz ildə Qazaxıstan sahillərində xeyli düşüb, bu vəziyyət geniş ekoloji problemlərə səbəb olur. 2025-ci ilin sentyabr ayına olan məlumata görə, Xəzər dənizində orta dəniz səviyyəsi mənfi 29,31 metr təşkil edir. Bu azalma dənizin akvatoriyasının təxminən 36 min kvadrat kilometr kiçilməsinə gətirib çıxarıb. Bu böyük itki dənizin regional əhəmiyyətini və sahil ekosistemlərinin dayanıqlığını ciddi şəkildə təsir edir. Xəzərin su səviyyəsinin kəskin enməsi, xüsusilə Qazaxıstanın dənizlə həmsərhəd bölgələrində ciddi narahatlıq yaradır. Məlumatlar göstərir ki, dənizin coğrafi sərhədləri sürətlə dəyişir.

"Kazhidromet"in təqdim etdiyi ölçmələr dəniz səviyyəsinin regional fərqlərini də ortaya qoyur. Bu ilin sentyabr ayında aparılan monitorinqlər Qazaxıstanın monitorinq stansiyalarının yerləşdiyi şimal-şərq hissəsində orta dəniz səviyyəsinin mənfi 29,15 metr olduğunu göstərdi. Eyni zamanda, şərq hissəsində bu göstərici mənfi 29,46 metrə bərabər idi. Təkcə son bir ildə dərinlikdə əhəmiyyətli dəyişikliklər qeydə alınıb. Keçən illə müqayisə aparılarkən, Xəzər dənizinin səviyyəsi şimal-şərq hissədə 20 santimetr, şərq hissədə isə 17 santimetr azalıb. Bu rəqəmlər səviyyənin illik azalma sürətini açıq şəkildə göstərir.

Dəniz səviyyəsinin düşməsi Qazaxıstan sahillərində ciddi coğrafi təsirlərə səbəb olub. Sahil xətti Qazaxıstan daxilində bəzi ərazilərdə 30-35 kilometr geri çəkilib. Bu geriləmə sahil infrastrukturuna, balıqçılığa və yerli biomüxtəlifliyə böyük ziyan vurur. Ən həssas vəziyyətdə olan sahələr Xəzər dənizinin şimal-şərq hissəsi, eləcə də Ural çayı (Jayık) deltası və Manqistau bölgəsinin sahili hesab edilir. Bu bölgələr su hövzəsinin ekoloji tarazlığının pozulması ilə birbaşa üzləşir. Xəzərin suyunun geri çəkilməsi bu ərazilərin gələcəyi üçün mühüm planlaşdırma tələb edir.