TRT Dünya Forumu 2025: Bəşər Əsəd Rejimi Sonrası Suriyanın Bərpası Və Sabitliyi Müzakirə Olundu

İstanbulda keçirilən TRT Dünya Forumu 2025 tədbirində Bəşər Əsəd rejiminin devrilməsindən sonra Suriyanın necə bərpa edilməli olduğu fərqli aspektlərdən araşdırılıb. "Qlobal Yenidənqurma: Köhnə Nizamdan Yeni Həqiqətlərə" mövzusu altında dünyanın dörd bir yanından liderləri və ekspertləri bir araya gətirən forumda "Suriyanın Yeni Sübhü: Bərpa və Sabitlik üçün Yol Xəritəsi" başlıqlı ikinci sessiya təşkil edilib. Bu sessiya, müharibədən sonra dövlətin yenidən qurulması, xalqın birliyinin təmin edilməsi və informasiya məkanının düzəldilməsi kimi ən əsas məsələləri diqqət mərkəzinə gətirib.

Sessiyada iştirak edən Suriyanın İnformasiya Naziri Həmzə Əl Mustafa, heç kimin Əsəd rejiminin devrilməsini gözləmədiyini deyib və bu gün yeni Suriyanı təmsil etməsinin onun üçün böyük bir şərəf olduğunu vurğulayıb. Nazir qeyd edib ki, illərlə xəbər almaq üçün sosial mediadan istifadə edən əhali, təbii olaraq, dezinformasiyaya məruz qalıb və hökumət olaraq bu vəziyyəti düzəltmək istəyirlər. O, keçid dövründə hökumətin rəsmi medianın, məlumatların doğru çatdırılması üçün mövcud olmasının vacib olduğunu düşünür. Mustafa əlavə edib ki, xarici media qurumlarını Suriyada xidmət göstərməyə çağırıblar və bu çağırışa yüzlərlə müraciət gəlib. O, medianın olmamasının fəlakətli nəticələrə yol açacağını bildirərək, informasiya boşluğunun doldurulması üçün təcili addımların atılmasının zəruriliyini vurğulayıb.

Beynəlxalq Humanitar Yardım Təşkilatının (IHR) Təsisçi Ortağı və sədri Huda Ətassi isə Qeyri-Hökumət Təşkilatlarının (QHT) əvvəllər Əsəd rejiminin nəzarətində olan yerlərdə aktiv fəaliyyət göstərə bilmədiyini, lakin digər bölgələrdə qiymətli xidmətlər göstərdiyini bildirib. Ətassi QHT-lərin suriyalı qaçqınların stabil həyat qurmalarına kömək etdiyini dilə gətirib. O, ölkədə yeni mərhələdə QHT-lərin rolunun artdığını və bərpa prosesində fəal iştirak etmək üçün onlara geniş imkanlar yaradıldığını söyləyib. Ətassi həmçinin, ölkə daxilində və xaricdəki vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarının Suriyaya dair baxışlarının yaxınlaşdırılmasına və Suriyadakı qurumların imkanlarının artırılmasına ehtiyac olduğunu qeyd edib. BMT Baş katibinin köməkçisi və BMT tərəfindən yaradılan "Suriyada İtkin Düşmüş Şəxslərin Araşdırılması üzrə Müstəqil Təşkilat"ın rəhbəri Karla Kvintana da sessiyada çıxış edib. Kvintana Suriyada itkin düşmüş insanların dəqiq sayının bilinmədiyini, ancaq hər kəsin ya bir nəfəri itirdiyini, ya da itirən birini tanıdığını bildirib. O, beynəlxalq ictimaiyyətin taleyi məlum olmayan itkin suriyalıların axtarışı üçün ölkəyə dəstək verməsinin vacibliyini vurğulayıb.

Milli Kəşfiyyat Akademiyasının sədri, professor doktor Talha Köse isə Bəəs rejimi dövründə baş verən sosial parçalanmaya görə Suriyada milli quruculuğun zəruri olduğunu bildirib. Köse, ölkədə bütün qurumların dağıldığını, bürokratiyanın zəiflədiyini və ordunun funksiyasını itirdiyini qeyd edərək, Suriyada dövlət quruculuğunun mühüm əhəmiyyət daşıdığını söyləyib. O, uzun müddətli sülhün bərpasının vacib bir vəzifə olduğunu və funksional qurumlara sahib olan xalqın razılıq içində ölkəni yenidən qurması lazım olduğunu vurğulayıb. Köseye görə, bərpa prosesinin əsasında xalqın razılığı dayanır. O, bu prosesdə milli dialoq qurulmasının, insanları bir araya gətirən, etimad yaradan, nümayəndələri cəlb edən, qaydalar, normalar və konstitusiya üzərində işləyən bir müzakirənin olmasının şərt olduğunu bildirib. Professor Köse, bütün resursların yalnız təhlükəsizliyə sərf edilməsinin milli quruculuqdakı digər məsələlərin nəzərdən qaçırılmasına səbəb ola biləcəyi xəbərdarlığını edib.