Astronomlar kainatdakı ən böyük fırlanan quruluşu kəşf ediblər

Alimlər Şir, Hidra və Sekstant bürcləri ərazisində kainatda indiyə qədər aşkar edilmiş ən böyük fırlanan quruluşu tapıblar. Bu struktur bir neçə yüz qalaktikadan ibarətdir. Onları birləşdirən hissə isə görünən və qaranlıq materiyadan formalaşmış, 49 milyon işıq ili diametrində olan "göbək bağı" kimi təsvir edilir. Bu mühüm kəşf Böyük Britaniyanın Oksford Universitetinin mətbuat xidməti tərəfindən açıqlanıb.

Oksford Universitetinin elmi işçisi Çon Soen bildirir ki, bu quruluş yalnız nəhəng ölçülərinə görə deyil, həm də tərkibindəki obyektlərin oxlarının və fırlanma istiqamətlərinin qeyri-adi birləşməsi səbəbindən xüsusi maraq yaradır. Soen bu fenomeni əyləncə parkındakı fincan attraksionu ilə müqayisə edir; hər bir qalaktika fırlanan fincan rolunu oynayır, lakin bu fincanlar da öz növbəsində böyük bir strukturun içində yerləşir və həmin struktur da öz oxu ətrafında hərəkət edir. Çon Soen və həmkarları izah edirlər ki, kosmoloqlar kainatın quruluşunun nəhəng, üçölçülü hörümçək toruna bənzədiyini düşünürlər. Bu hörümçək torunun sapları əsasən qaranlıq materiya yığınlarından təşkil olunub. Görünən materiyanın sıx toplanmaları, yəni qalaktikalar və onların qrupları, məhz bu sapların kəsişmə nöqtələrində cəmlənir.

Astronomlar güman edirlər ki, torun bu düyünlərini müşahidə etmək qalaktikaların necə böyümə mexanizmlərini və bütövlükdə kainatın quruluşunun formalaşmasını başa düşməyə kömək edəcək. Alimləri uzun müddətdir maraqlandıran əsas məsələlərdən biri də görünən materiyanın "kosmik torun" saplarında tədricən necə yığılması və bu yığılma prosesinin qalaktikaların daxili quruluşuna necə təsir göstərməsidir. Bu məlumatları əldə etmək üçün tədqiqatçılar Yerdən 430 milyon işıq ili məsafədə yerləşən torun xüsusi bir seqmentini araşdırdılar. Bu seqment Şir, Hidra və Sekstant bürcləri daxilində idi. Tədqiqat Cənubi Afrika radioteleskopu olan MeerKAT radioteleskopu vasitəsilə həyata keçirildi.

Alimlərin diqqətini eni 117 min işıq ili olan tor hissəsi cəlb etdi. Bu hissənin daxilində 5,5 milyon işıq ili uzunluğunda bir xətt boyunca düzülmüş 14 qalaktika var idi. Qalaktikaların fırlanma sürəti və istiqamətləri ölçülərkən məlum oldu ki, "göbək bağı"nın müxtəlif tərəflərində yerləşən qalaktikalar oxlarının oxşarlığına malikdir. Onlar təxminən eyni sürətlə, lakin əks istiqamətlərdə hərəkət edirdilər. Bu ilkin müşahidə alimləri "kosmik torun" qonşu seqmentlərində yerləşən daha bir neçə yüz qalaktikanı öyrənməyə sövq etdi. Tədqiqatçılar burada da oxşar fərqləri müəyyən etdilər. Bu nəticələr göstərir ki, 49 milyon işıq ili uzunluğunda olan kainatdakı ən böyük fırlanan struktur öz oxu ətrafında fırlanır. Astronomların sözlərinə görə, bu fırlanma qalaktikaların formalaşmasına və onlara yeni materiyanın axınına əhəmiyyətli təsir göstərir və nəzəri hesablamalarda mütləq nəzərə alınmalıdır.